Najważniejsze konkluzje z posiedzenia Rady Europejskiej, 15-16 października 2015 r.

MIGRACJA

1. Odpowiedź na kryzys migracyjny i uchodźczy to wspólny obowiązek wymagający kompleksowej strategii i zdecydowanych długofalowych starań w duchu solidarności i odpowiedzialności. Kierunki działań uzgodnione przez szefów państw lub rządów w dniu 23 września dotyczyły najpilniejszych kwestii. Ich realizacja przebiega szybko, czego dowodem są prace prowadzone w Radzie oraz sprawozdanie Komisji z dnia 14 października. Proces ten będzie ściśle monitorowany, m.in. pod kątem deklaracji finansowych i ewentualnych dalszych potrzeb.

2. Dzisiaj Rada Europejska wskazała następujące dalsze kierunki działań:

Współpraca z krajami trzecimi w celu zahamowania przepływów

a) z zadowoleniem przyjmuje wspólny z Turcją plan działania będący elementem kompleksowego planu współpracy opartego na podziale odpowiedzialności, wzajemnych zobowiązaniach i wynikach. Jego pomyślne wdrożenie pomoże przyspieszyć realizację harmonogramu liberalizacji reżimu wizowego względem wszystkich uczestniczących państw członkowskich i pełne wykonanie umowy o readmisji. Postępy zostaną ocenione wiosną 2016 roku. UE i jej państwa członkowskie są gotowe zacieśnić współpracę z Turcją oraz znacznie zwiększyć swoje zaangażowanie polityczne i finansowe w ustalonych ramach. Należy ożywić proces akcesyjny z myślą o poczynieniu postępów w rokowaniach zgodnie z ramami negocjacyjnymi i odpowiednimi konkluzjami Rady.

Rada Europejska złożyła kondolencje obywatelom Turcji w związku z zamachem bombowym w Ankarze i zadeklarowała wsparcie w walce z terroryzmem;

b) zapewnić skuteczne operacyjne wykonanie ustaleń Konferencji Wysokiego Szczebla w sprawie Szlaku Wschodniośródziemnomorskiego i Zachodniobałkańskiego, ze szczególnym uwzględnieniem zarządzania przepływami migracyjnymi i walki z siatkami przestępczymi;

c) na nadchodzącym szczycie w Valletcie z udziałem szefów państw lub rządów Afryki wypracować konkretne środki operacyjne, zwracając szczególną uwagę – w sposób uczciwy i wyważony – na skuteczne powroty i readmisje, rozbijanie siatek przestępczych i zapobieganie nielegalnej migracji przy jednoczesnych realnych staraniach na rzecz zwalczania pierwotnych przyczyn i na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego Afryki przy zobowiązaniu co do dalszych możliwości legalnej migracji;

d) zbadać możliwości utworzenia bezpiecznych i trwałych zdolności recepcyjnych w dotkniętych regionach oraz szanse zapewnienia uchodźcom i ich rodzinom trwałych perspektyw i adekwatnych procedur, m.in. przez dostęp do edukacji i zatrudnienia, do czasu aż będą mogli powrócić do krajów pochodzenia;

e) zwrócić się do państw członkowskich, by jeszcze bardziej wspomogły wysiłki podejmowane w celu wsparcia UNHCR, Światowego Programu Żywnościowego oraz innych agencji, a także by wsparły regionalny fundusz powierniczy UE w odpowiedzi na kryzys w Syrii i fundusz powierniczy UE na rzecz Afryki.

Wzmacnianie ochrony zewnętrznych granic UE (w oparciu o dorobek Schengen)

f) pracować nad stopniowym ustanowieniem zintegrowanego systemu zarządzania granicami zewnętrznymi;

g) w pełni korzystać z aktualnego mandatu Fronteksu, w tym w kwestii rozmieszczania zespołów szybkiej interwencji na granicy;

h) zgodnie z podziałem kompetencji przewidzianym w Traktacie, w pełnym poszanowaniu krajowych kompetencji państw członkowskich, wzmocnić mandat Fronteksu – w kontekście dyskusji nad tworzeniem systemu europejskiej straży granicznej i przybrzeżnej – w tym w kwestii rozmieszczania zespołów szybkiej interwencji na granicy we współpracy z odnośnymi państwami członkowskimi, w przypadku gdy oceny Schengen lub analiza zagrożeń wskazują na potrzebę zdecydowanych i szybkich działań;

i) opracować rozwiązania techniczne w celu wzmocnienia kontroli nad zewnętrznymi granicami UE, tak by zostały spełnione zarówno cele migracyjne, jak i cele z zakresu bezpieczeństwa, bez zakłócania płynności przemieszczania się;

j) z uznaniem przyjąć fakt, że Komisja zamierza szybko przedstawić pakiet środków mających poprawić zarządzanie naszymi granicami zewnętrznymi.

Odpowiedź na napływ uchodźców do Europy i zapewnianie powrotów

k) zgodnie z dotychczas podjętymi decyzjami kontynuować ustanawianie kolejnych punktów szybkiej rejestracji migrantów („hotspotów”) w uzgodnionych ramach czasowych, po to by zapewnić identyfikowanie i rejestrowanie osób ubiegających się o ochronę międzynarodową i innych migrantów, pobieranie od nich odcisków palców oraz ich przyjmowanie, a jednocześnie zapewnić relokację i powroty. Państwa członkowskie w pełni wesprą te działania, przede wszystkim odpowiadając na apele Fronteksu i EASO o zapewnienie wiedzy fachowej na rzecz zespołów wsparcia ds. zarządzania migracją w obszarach funkcjonowania hotspotów oraz zapewniając niezbędne zasoby;

l) po pierwszych udanych relokacjach szybko w pełni wdrożyć dotychczas podjęte decyzje o relokacji oraz zrealizować nasze zobowiązania dotyczące przesiedlania i funkcjonowania hotspotów;

m) równocześnie przyspieszyć wdrażanie przez państwa członkowskie dyrektywy powrotowej oraz do końca roku stworzyć we Fronteksie specjalne biuro powrotowe, aby zwiększyć wsparcie dla państw członkowskich;

n) poszerzyć mandat Fronteksu w dziedzinie powrotów, tak by objął prawo do organizowania z własnej inicjatywy wspólnych operacji powrotowych, oraz wzmocnić jego rolę odnośnie do pozyskiwania dokumentów podróży dla osób powracających;

o) zabiegać o zaakceptowanie przez kraje trzecie ulepszonego europejskiego powrotowego laissez-passer jako dokumentu referencyjnego do celów powrotowych;

p) skutecznie realizować wszystkie zobowiązania co do readmisji, niezależnie od tego, czy zostały podjęte w drodze formalnych umów o readmisji, umowy z Kotonu czy innych ustaleń;

q) dalej zwiększać naciski w kwestiach powrotu i readmisji, stosując w odpowiednich przypadkach zasadę „więcej za więcej”. W tym względzie Komisja i Wysoki Przedstawiciel w ciągu sześciu miesięcy zaproponują kompleksowe i zindywidualizowane zachęty do stosowania wobec krajów trzecich.

3. Powyższe kierunki działań to kolejny ważny krok ku wypracowaniu naszej kompleksowej strategii, spójnej z prawem do ubiegania się o azyl, prawami podstawowymi oraz zobowiązaniami międzynarodowymi. Istnieją też jednak inne ważne działania priorytetowe, które wymagają dalszych dyskusji w stosownych gremiach, w tym wniosków Komisji. Potrzeba także stałej refleksji nad ogólną polityką migracyjną i azylową UE. Rada Europejska będzie monitorować rozwój sytuacji.

Syria i Libia

4. Rada Europejska omówiła rozwój sytuacji politycznej i wojskowej w Syrii, w tym jej wpływ na migrację. Reżim Baszara al-Asada ponosi główną odpowiedzialność za śmierć 250 000 osób w wyniku konfliktu i za przesiedlenia milionów ludzi. Rada Europejska zgodziła się, że należy skupić się na walce z Daiszem i innymi, wskazanymi przez ONZ, ugrupowaniami terrorystycznymi w ramach wspólnej i skoordynowanej strategii i procesu politycznego opartego na komunikacie genewskim z 2012 roku. UE z pełnym zaangażowaniem – w ścisłej współpracy z ONZ i krajami regionu – uczestniczy w szukaniu politycznego rozwiązania konfliktu i wzywa wszystkie zaangażowane strony do działań w tym celu. Trwały pokój w Syrii nie jest możliwy, dopóki władzę sprawują obecni przywódcy i dopóki nie zostaną uwzględnione uzasadnione roszczenia i aspiracje wszystkich syryjskich grup społecznych. Rada Europejska wyraziła zaniepokojenie rosyjskimi atakami na syryjską opozycję i ludność cywilną oraz ryzykiem dalszej eskalacji militarnej.

5. Jeżeli chodzi o Libię, Rada Europejska z zadowoleniem przyjęła oświadczenie ONZ i wezwała wszystkie strony do szybkiego jego poparcia. UE ponawia ofertę znacznego politycznego i finansowego wsparcia dla rządu jedności narodowej, gdy tylko zacznie on pełnić swoją funkcję.

INNE PUNKTY

6. Rada Europejska podsumowała dyskusje nad sprawozdaniem pięciu przewodniczących pt. „Dokończenie budowy europejskiej unii gospodarczej i walutowej”. Rada Europejska powtarza, że kończenie budowy unii gospodarczej i walutowej musi się odbywać z pełnym poszanowaniem jednolitego rynku oraz w sposób otwarty i przejrzysty. Rada Europejska powróci do tych kwestii na posiedzeniu w grudniu.

7. Rada Europejska wysłuchała informacji o kolejnych etapach działań w związku z planowanym przez Zjednoczone Królestwo referendum w sprawie dalszego członkostwa w Unii. Powróci do tej kwestii w grudniu.

8. Rada Europejska z zadowoleniem przyjmuje międzynarodowe i niezależne sprawozdanie sporządzone przez holenderską komisję badania wypadków i opublikowane 13 października dotyczące zestrzelenia samolotu MH17 i popiera bieżące starania, aby pociągnąć do odpowiedzialności winnych zestrzelenia MH17, zgodnie z rezolucją RB ONZ nr 2166.