Sprawozdanie na temat obywatelstwa UE

W 30. rocznicę europejskiego obywatelstwa KE prezentuje pakiet środków ukierunkowanych na wzmocnienie w całej Unii praw wynikających z obywatelstwa UE.

Sprawozdanie na temat obywatelstwa UE

Osoby fizyczne posiadające obywatelstwo jednego z państw UE korzystają z szeregu praw i korzyści, które różnią się od tych wynikających z obywatelstwa określonego państwa członkowskiego, w tym z prawa do swobodnego przemieszczania się, ochrony konsularnej i aktywnego uczestnictwa w procesach demokratycznych.

W opublikowanym sprawozdaniu na temat obywatelstwa UE z 2023 r. podkreślono postępy poczynione od czasu publikacji ostatniego sprawozdania na temat obywatelstwa w 2020 r., które dotyczą wzmacniania i promowania praw obywatelskich, wspólnych wartości i demokratycznego uczestnictwa w UE.

Komisja proponuje zmianę przepisów przewidzianych w dyrektywie o ochronie konsularnej, aby chronić i wspierać obywateli UE przebywających za granicą w sytuacji kryzysu. Wniosek został przygotowany w ścisłej współpracy z wysokim przedstawicielem, który jest zwierzchnikiem ESDZ oraz delegatur UE w państwach trzecich. W ramach pakietu Komisja przedstawia również nowe wytyczne dotyczące prawa do swobodnego przemieszczania się, przewodnik dobrych praktyk w sprawach wyborczych dla obywateli z niepełnosprawnościami, kompendium praktyk w zakresie głosowania elektronicznego, a także przewodnik dotyczący obywatelstwa UE.

Komisja przyjmuje również pierwsze sprawozdanie dotyczące wdrażania rozporządzenia w sprawie inicjatywy na rzecz działalności obywatelskiej oraz publikuje najnowsze badanie Eurobarometru na temat obywatelstwa i demokracji, w którym skoncentrowano się na posiadanej przez obywateli UE wiedzy o ich prawach obywatelskich.

W związku z niedawnymi kryzysami w Afganistanie, Ukrainie, Sudanie, Nigrze, Izraelu oraz w Strefie Gazy wyciągnęliśmy ważne wnioski dotyczące udoskonalenia współpracy państw członkowskich i instytucji UE i udzielania skuteczniejszego wsparcia obywatelom UE znajdującym się w sytuacji kryzysu za granicą. Celem proponowanych dziś zmian przepisów w sprawie ochrony konsularnej jest wzmocnienie koordynacji i solidarności UE w przewidywaniu kryzysów i reagowaniu na nie, przy możliwie najefektywniejszym wykorzystaniu delegatur UE na całym świecie, aby chronić obywateli UE przebywających za granicą. Josep Borrell, wysoki przedstawiciel i wiceprzewodniczący – 06/12/2023

Fakt, że przeważająca większość Europejczyków jest w pełni świadoma swojego unijnego obywatelstwa, robi wrażenie. Obywatelstwo wiąże się z konkretnymi prawami i korzyściami, takimi jak swobodne przemieszczanie się, aktywne uczestnictwo w procesie demokratycznymi oraz ochrona konsularna. To dlatego prezentowany dzisiaj pakiet skupia się nie tylko na samych prawach, ale także na sposobie korzystania z tych praw. Zawarto w nim informacje o sposobie działania w przypadku napotkania na jakiekolwiek ograniczenia. Věra Jourová, wiceprzewodnicząca do spraw wartości i przejrzystości – 06/12/2023

W tym roku upamiętniamy 30. rocznicę obywatelstwa UE, które wprowadzono traktatem z Maastricht. Od tamtej chwili prawa UE stały się częścią naszego życia, niezależnie od tego, czy podróżujemy w UE czy poza UE, czy podejmujemy pracę czy też potrzebujemy pomocy podczas wakacji za granicą. Prawa UE to wymierne prawa, na których polegamy każdego dnia. Naszym zadaniem jako Komisji jest kontynuowanie wysiłków na rzecz usprawnienia sposobu, w jaki obywatele korzystają z przysługujących im praw. W tym celu rozpoczynamy od zwiększenia poziomu wiedzy o obywatelstwie UE i wynikających z niego prawach. Didier Reynders, komisarz do spraw wymiaru sprawiedliwości – 06/12/2023

Wzmocnienie praw wynikających z obywatelstwa UE

Jedną z inicjatyw jest zaproponowana przez Komisję zmiana dyrektywy UE w sprawie ochrony konsularnej. Celem jest zapewnienie obywatelom UE w państwie trzecim, w którym ich państwo obywatelstwa nie posiada konsulatu ani ambasady, lepszej i skuteczniejszej ochrony. Obywatele UE powinni mieć możliwość uzyskania jaśniejszych informacji i skorzystania ze swoich unijnych praw do otrzymania pomocy i ochrony. Dzisiejszy wniosek przewiduje środki zmierzające do:

  • uproszczenia procedur i jak najefektywniejszego wykorzystania globalnej sieci delegatur UE oraz ambasad i konsulatów poszczególnych państw członkowskich UE w celu skuteczniejszego wspierania obywateli znajdujących się w potrzebie;
  • wzmocnienia środków gotowości i reagowania w sytuacjach kryzysowych, w tym poprzez przeprowadzanie regularnych ćwiczeń na wypadek sytuacji kryzysowej oraz przygotowanie planów kryzysowych zawierających ocenę możliwych zagrożeń oraz oszacowanie liczby obywateli UE obecnych w poszczególnych państwach;
  • wysyłania – w okresie kryzysu – wspólnych zespołów ekspertów konsularnych w celu wzmocnienia lokalnego personelu dyplomatycznego i konsularnego.

Założeniem zmienionych wytycznych dotyczących swobodnego przemieszczania się jest wsparcie państw członkowskich i sądów krajowych w prawidłowym stosowaniu unijnych przepisów dotyczących swobodnego przemieszczania się. Poprzednia wersja wytycznych z 2009 r. została zaktualizowana, zwłaszcza w celu odzwierciedlenia zmian w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i uwzględnienia kwestii różnorodności rodzin, w tym tęczowych rodzin. Nowe wytyczne zawierają wykładnię prawną i praktyczną oraz przykłady kluczowych kwestii związanych z prawem do swobodnego przemieszczania się.

W sprawozdaniu na temat obywatelstwa z 2023 r. przedstawiono przegląd wszystkich istotnych inicjatyw politycznych dotyczących obywatelstwa UE od 2020 r., na przykład tych, które dotyczyły ułatwień podróżowania w czasie pandemii za pomocą unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID lub prowadziły do rozwiązania problemów, z jakimi borykają się migrujący obywatele UE. Określono w nim także działania służące przyspieszeniu pluralistycznych procesów demokratycznych i zapewnieniu równych szans w wyborach.

W przewodniku dobrych praktyk w sprawach wyborczych dla obywateli z niepełnosprawnościami, zapowiedzianym w strategii na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2021–2030, przedstawiono przegląd dobrych praktyk wyborczych z różnych państw członkowskich, ukierunkowanych na zwiększenie uczestnictwa obywateli z niepełnosprawnościami w procesie wyborczym.

W przedstawionym dziś kompendium praktyk w zakresie głosowania elektronicznego określono praktyki dotyczące głosowania elektronicznego oraz inne praktyki z zakresu technologii informacyjno-komunikacyjnych stosowane w różnych państw członkowskich, aby intensywniej promować korzystanie z praw wyborczych w UE.

W następstwie Konferencji w sprawie przyszłości Europy Komisja przedstawia przewodnik dotyczący obywatelstwa UE, który zapewni obywatelom UE najważniejsze informacje na temat ich praw, ze szczególnym uwzględnieniem młodych ludzi i osób, które nabyły obywatelstwo UE niedawno.

Z badania Eurobarometru na temat obywatelstwa i demokracji z 2023 r., opublikowanego wraz z pakietem obywatelskim, wynika, że 50 proc. respondentów uznaje się za dobrze poinformowanych o swoich prawach obywatela UE. Jednak 33 proc. respondentów uznaje się za niezbyt dobrze poinformowanych, a 16 proc. – za niepoinformowanych w ogóle.

W pierwszym sprawozdaniu z funkcjonowania europejskiej inicjatywy obywatelskiej (EIO) przedstawiono postępy poczynione od czasu przeglądu rozporządzenia w 2020 r. Zapowiedziano w nim także szereg praktycznych środków zmierzających do zwiększenia zaangażowania obywateli europejskich w unijne procesy demokratyczne, takich jak kontynuowanie i usprawnienie działań na rzecz poszerzenia wiedzy o EIO we współpracy z Parlamentem Europejskim i państwami członkowskimi, a także systematyczne konsultacje z organizatorami inicjatyw podczas opracowywania wniosków ustawodawczych będących odpowiedzią na te inicjatywy.

Kolejne działania

Komisja jest zaangażowana w zapewnienie obywatelom UE możliwości pełnego korzystania z przysługujących im praw. Komisja będzie nadal ściśle monitorować prawidłowe wdrażanie przepisów dotyczących obywatelstwa UE, w tym przepisów dotyczących swobodnego przemieszczania się. W 2026 r. Komisja przedstawi kolejne sprawozdanie dotyczące obywatelstwa UE.

Kontekst

W tym roku przypada 30. rocznica wejścia w życie traktatu z Maastricht, na mocy którego ustanowiono jedno z najważniejszych osiągnięć UE: obywatelstwo UE, status przysługujący każdej osobie posiadającej obywatelstwo państwa UE. Obywatele UE korzystają z szeregu praw i korzyści, które różnią się od tych wynikających z obywatelstwa określonego państwa członkowskiego. Prawa wynikające z obywatelstwa UE obejmują prawo do niedyskryminacji ze względu na narodowość, do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium UE, do głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego i w wyborach lokalnych, do ochrony konsularnej, do składania petycji do Parlamentu Europejskiego lub składania skarg do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, do zainicjowania lub wspierania europejskiej inicjatywy obywatelskiej oraz do kontaktowania się z każdą instytucją UE i otrzymania od niej odpowiedzi. Prawa te obowiązują we wszystkich 27 krajach UE.

Jak stanowi art. 25 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, co trzy lata Komisja składa sprawozdanie ze stosowania praw dotyczących niedyskryminacji i obywatelstwa Unii. Ostatnie sprawozdanie w sprawie postępów opublikowano w 2020 r. wraz z komunikatem w sprawie sprawozdania na temat obywatelstwa UE z 2020 r.

W badaniu Eurobarometr Flash dotyczącym obywatelstwa i demokracji przeanalizowano szereg kwestii związanych z obywatelstwem UE, w tym wiedzę Europejczyków o statusie obywatela UE oraz zrozumienie przez nich niektórych kluczowych praw wynikających z obywatelstwa UE. Zawarto w nim pytania dotyczące postaw obywateli wobec problemów związanych z wyborami, ingerencją zagraniczną oraz rolą społeczeństwa obywatelskiego w naszych demokratycznych społeczeństwach. Od kwietnia 2023 r. do maja 2023 r. przeprowadzono wywiady telefoniczne z 25 722 osobami w wieku co najmniej 15 lat ze wszystkich państw członkowskich UE.

Więcej informacji

Dodał ,, 21 gru 2023