Unijna tablica wyników wymiaru sprawiedliwości jest narzędziem informacyjnym służącym wspieraniu państw członkowskich w zapewnieniu bardziej efektywnego wymiaru sprawiedliwości poprzez dostarczenie obiektywnych, wiarygodnych i porównywalnych danych dotyczących wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych, handlowych i administracyjnych.
– Efektywny system wymiaru sprawiedliwości jest jednym z podstawowych filarów każdej demokracji. Reformy wymiaru sprawiedliwości odgrywają kluczową rolę we wzmacnianiu wspólnych wartości Unii i tworzeniu środowiska przyjaznego inwestycjom, którego potrzebujemy, aby osiągnąć zrównoważony wzrost – powiedziała Vĕra Jourová, komisarz do spraw sprawiedliwości, konsumentów i równouprawnienia płci. – W 2014 r. większość państw członkowskich prowadziła reformy systemu wymiaru sprawiedliwości, a Komisja z zadowoleniem przyjmuje i wspiera ich wysiłki. Bardziej efektywny system wymiaru sprawiedliwości przyczyni się do wzrostu wzajemnego zaufania między państwami członkowskimi. Wiemy, że potrzeba czasu, aby reformy wymiaru sprawiedliwości przyniosły skutek, ale w nowej tablicy wyników dostrzegamy pewne dobrze rokujące oznaki. Jestem przekonana, że państwa członkowskie będą kontynuować reformy z determinacją i zaangażowaniem.
Informacje te są wykorzystywane w ramach europejskiego semestru – narzędzia dorocznej koordynacji polityki gospodarczej. Wraz z ocenami dotyczącymi poszczególnych krajów, unijna tablica wyników wymiaru sprawiedliwości przyczynia się do identyfikacji ewentualnych niedociągnięć oraz do zachęcania państw członkowskich do przeprowadzenia, w razie potrzeby, reform strukturalnych w obszarze wymiaru sprawiedliwości.
Kluczowe ustalenia wynikające z unijnej tablicy wyników wymiaru sprawiedliwości 2015.
1. Dostrzegalna jest poprawa efektywności systemów wymiaru sprawiedliwości w państwach członkowskich. Sytuacja jest jednak zróżnicowana w zależności od danego państwa członkowskiego oraz wskaźnika. Reformy przyniosą rezultaty dopiero po pewnym czasie.
2. W dalszym ciągu podejmowano wysiłki na rzecz szerszego wykorzystania narzędzi z zakresu technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT) przeznaczonych dla systemów sądowych.Wskaźniki ujawniają jednak braki w wielu państwach członkowskich, zarówno w odniesieniu do narzędzi ICT, z których można korzystać do celów administracji i zarządzania sądami, jak i elektronicznej komunikacji między sądami i stronami.
3. W większości państw członkowskich ponad 20 proc. sędziów wzięło udział w kształceniu ustawicznym w zakresie prawa UE lub prawa innego państwa członkowskiego. Przekracza to znacznie ustalony na 5 proc. roczny docelowy odsetek prawników praktyków, którzy muszą odbyć szkolenie w celu osiągnięcia do 2020 r. celu wynoszącego 50 proc.
4. Większość państw członkowskich zapewnia bezpłatny dostęp online do orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych dla ogółu społeczeństwa.
5. Im wyższa instancja, tym niższy odsetek kobiet wśród sędziów. Mimo że odsetek kobiet wśród sędziów zawodowych w sądach zarówno pierwszej, jak i drugiej instancji wykazuje tendencję wzrostową, przed większością państw członkowskich jest nadal wiele pracy, aby osiągnąć w sądach najwyższych równowagę płci na poziomie 40-60 proc.
Niniejsza trzecia edycja unijnej tablicy wyników wymiaru sprawiedliwości (na temat poprzednich edycji zob. IP/13/285 i IP/14/273) ma na celu zidentyfikowanie ewentualnych tendencji w trzech głównych obszarach:efektywności, jakości i niezależności wymiaru sprawiedliwości. Obejmuje ona nowe wskaźniki i bardziej precyzyjne dane uzyskane w oparciu o nowe źródła informacji, takie jak efektywność sądów w dziedzinie zamówień publicznych i praw własności intelektualnej.
Uwzględniono nowe parametry, takie jak wykorzystanie i promowanie alternatywnych metod rozwiązywania sporów, w tym sporów konsumenckich, jakość postępowań w sprawie drobnych roszczeń prowadzonych drogą internetową, polityki sądów w zakresie komunikacji, a także odsetek kobiet wśród sędziów zawodowych. Tablica wyników umożliwia również zwrócenie uwagi na te czynniki, które mogą przyczynić się do poprawy jakości systemów wymiaru sprawiedliwości.
Następne kroki
Ustalenia zawarte w tablicy wyników zostaną wzięte pod uwagę na potrzeby analizy poszczególnych krajów w ramach europejskiego semestru 2015 (zob. najnowsze sprawozdania w sprawie europejskiego semestru 2015, IP/15/4504 iMEMO/15/4511).
Ustalenia tablicy wyników są również brane pod uwagę przy ustalaniu priorytetów finansowania w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (ESIF) w odniesieniu do reform wymiaru sprawiedliwości. Opracowano specjalne wskaźniki mające na celu monitorowanie skuteczności wsparcia z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych.
