Zasadniczo obowiązujący obecnie „mechanizm wzajemności” okazał się skuteczny w przypadkach, gdy państwo trzecie, którego obywatele są zwolnieni z obowiązku wizowego w UE, utrzymuje obowiązek wizowy wobec obywateli państw członkowskich UE ze swojej strony. Liczba takich przypadków braku wzajemności znacznie zmniejszyła się od czasu wprowadzenia mechanizmu w 2005 r., kiedy to odnotowano niemal sto takich przypadków w stosunkach z 18 państwami.
Jest jednak oczywiste, że należy wprowadzić zmiany w obecnie funkcjonującym mechanizmie, aby zwiększyć jego sprawność i wydajność w celu osiągnięcia pełnej wzajemności wizowej ze wszystkimi państwami trzecimi, których obywatele są zwolnieni z obowiązku wizowego.
– Musimy zapewnić pełne przestrzeganie zasady wzajemności wizowej – powiedziała Cecilia Malmström, komisarz do spraw wewnętrznych. – Dlatego kontynuujemy wysiłki na rzecz rozwiązania pozostałych przypadków braku wzajemności ze Stanami Zjednoczonymi i z Kanadą. Komisja z niecierpliwością oczekuje na przyjęcie przez Parlament Europejski i Radę nowego, wzmocnionego mechanizmu wzajemności, który wyposażyłby nas w lepsze narzędzie do podejmowania działań.
Od czasu ostatniego sprawozdania w listopadzie 2010 r. poczyniono następujące postępy:
– obywatele wszystkich państw członkowskich podróżujący do Brazylii są obecnie zwolnieni z obowiązku posiadania wizy, dzięki wejściu w życie w dniu 1 października 2012 r. umowy między UE a Brazylią w sprawie zniesienia wiz krótkoterminowych dla posiadaczy zwykłych paszportów;
– władze japońskie postanowiły wydłużyć tymczasowe zniesienie obowiązku wizowego dla obywateli rumuńskich do dnia 31 grudnia 2012 r.; Komisja ma nadzieję, że w związku z wdrożeniem szczególnych środków uzgodnionych między Rumunią a Japonią, tymczasowe zniesienie obowiązku wizowego zostanie przez Japonię zamienione na stałe.
– osiągnięto pełną wzajemność wizową z Brunei dla wszystkich państw członkowskich UE, jak również Islandii, Norwegii i Szwajcarii. Komisja zamierza zwrócić się o rozszerzenie zniesienia wiz krótkoterminowych na pobyty nieprzekraczające 90 dni również dla obywateli Liechtensteinu.
Niestety, utrzymują się dwa istotne przypadki braku wzajemności: Stany Zjednoczone Ameryki nadal podtrzymują obowiązek wizowy w stosunku do obywateli Bułgarii, Cypru, Rumunii i Polski; Kanada również nakłada obowiązek posiadania wizy na obywateli Republiki Czeskiej, Bułgarii i Rumunii.
