UE chce poprawić zrównoważony charakter swoich dostaw żywności i zmniejszyć zapotrzebowanie na pestycydy dzięki nowym przepisom dotyczącym technik hodowli roślin.
Hodowla roślin to praktyka stosowana od starożytności do tworzenia nowych odmian roślin z istniejących odmian w celu uzyskania takich cech, jak wyższe plony, lepsze pożywność lub większa odporność na choroby. Obecnie, dzięki postępom w biotechnologii, edytując strukturę genetyczną roślin można szybciej i precyzyjniej opracowywać ich nowe odmiany.
W tej chwili wszystkie organizmy zmodyfikowane genetycznie (GMO) w UE podlegają przepisom dotyczącym GMO z 2001 roku. Jednak techniki hodowli roślin znacznie rozwinęły się ciągu ostatnich dwóch dekad – np. nowe techniki genomowe (NGT) umożliwiają uzyskanie bardziej ukierunkowanych, precyzyjnych i szybszych wyników niż bardziej tradycyjne metody.
Na czym polegają nowe techniki genomowe?
Nowe techniki genomowe to sposoby hodowania roślin poprzez wprowadzanie określonych zmian w DNA.
W wielu przypadkach nie wymagają użycia obcego materiału genetycznego pochodzącego od gatunków, które nie mogłyby się w naturalny sposób krzyżować. Oznacza to, że podobne wyniki można byłoby uzyskać tradycyjnymi metodami, takimi jak hybrydyzacja, ale proces ten trwałby znacznie dłużej.
Nowe techniki genomowe mogą pomóc w opracowaniu nowych roślin bardziej odpornych na suszę lub inne ekstremalne warunki klimatyczne lub wymagających mniej nawozów i pestycydów.
GMO w UE
GMO to organizmy, których geny zostały zmienione w sposób, który nie mógłby nastąpić w wyniku hodowli – często z wykorzystaniem genomu innego gatunku.
Przed wprowadzeniem na rynek UE, produkty GMO muszą przejść bardzo rygorystyczną kontrolę bezpieczeństwa. Obowiązują również rygorystyczne przepisy dotyczące ich autoryzacji, oceny ryzyka, etykietowania i identyfikowalności.
Nowe przepisy UE
W lipcu 2023 r. Komisja Europejska zaproponowała nowe rozporządzenie ws. roślin uzyskiwanych za pomocą niektórych nowych technik genomowych. Prawo umożliwiłoby łatwiejsze udzielanie zezwoleń dla roślin NGT, które uważa się za równoważne roślinom konwencjonalnym, czyli takim, do których uzyskania nie wykorzystuje się żadnego obcego materiału genetycznego gatunku, który nie jest w stanie naturalnie się krzyżować.
Pozostałe rośliny NGT nadal musiałyby spełniać bardziej rygorystyczne wymagania, podobne do tych dotyczących GMO.
Rośliny NGT byłyby nadal zakazane w produkcji ekologicznej, a ich nasiona musiałyby być wyraźnie oznakowane, aby rolnicy wiedzieli, co uprawiają.
Stanowisko Parlamentu
Parlament przyjął swoje stanowisko w sprawie propozycji Komisji Europejskiej w lutym 2024 roku. Posłowie i posłanki poparli nowe przepisy i zgodzili się na to, że rośliny NGT porównywalne z odmianami występującymi naturalnie powinny zostać wyłączone z rygorystycznych wymogów dotyczących GMO. Aby zapewnić przejrzystoć, Parlament chce utrzymać obowiązkowe oznaczenia wszystkich roślin uzyskanych za pomocą NGT.
Dla uniknęcia niepewności prawnej i zapewnienia, że rolnicy nie staną się zbyt zależni od dużych firm nasiennych, posłowie i posłanki do Parlamentu Europejskiego chcą zakazać patentowania wszystkich roślin NGT.
Parlament jest teraz gotowy do rozpoczęcia negocjacji w sprawie ostatecznego tekstu nowego prawa z rządami UE w Radzie.
Nowe techniki genomowe
- Postęp prac legislacyjnych [EN]
- Briefing (styczeń 2024)
- (otwórz w nowej zakładce)Strona Komisji Europejskiej – Często zadawane pytania: Wniosek w sprawie nowych technik genomowych
- (otwórz w nowej zakładce)Komisja Europejska – zestawienie informacji o NGT
