„Potrzebna jest radykalna zmiana sposobu informowania obywateli UE o efektach polityki spójności. Są one niezaprzeczalne, lecz prawie zupełnie nieznane naszym mieszkańcom.”
Fundamentalne znaczenie polityki spójności wynika wprost z Traktatu Lizbońskiego i jest wciąż aktualne. Niwelowanie dysproporcji rozwojowych jest czynnikiem decydującym o pozycji konkurencyjnej Europy w wymiarze globalnym. Jest to widoczne przede wszystkim w potwierdzonym przez instytucje UE fakcie, że każde zainwestowane w ramach polityki spójności euro generuje średnio 2,75 euro, pomimo zbyt silnego zbiurokratyzowania i skomplikowania instrumentów tej polityki.
Szybszy rozwój wielu części Europy nie tylko uruchamia niewykorzystane dotąd potencjały endogenne, ale także uatrakcyjnia te obszary dla inwestorów, turystów i innych partnerów z całego świata. Zrównoważony, stały rozwój całej Europy nie tylko podniesie jej atrakcyjność gospodarcza ale także zwiększy zdolność rozwiązywania rozmaitych, zarówno już trwających jak i przyszłych kryzysów finansowo gospodarczych i społecznych.
Polityka spójności przynosi wymierne rezultaty – ich przejawem w Polsce jest na przykład dynamika rozwoju obszarów objętych specjalnym programem „Polska Wschodnia”, a także szybszym obecnie tempem wzrosty wskaźników rozwoju obszarów wiejskich niż miast. Wielką zaletą polityki spójności było koncentrowanie interwencji w obszarach wspólnie uznanych jako priorytetowe. Oczywiście nowy okres programowania może skorygować priorytety, dostosowując je do szybko zmieniających się potrzeb i wyzwań, ale także powinien umożliwiać większą elastyczność określania celów szczegółowych w priorytetowych dziedzinach.
Ważne z tego puntu widzenia jest upodmiotowienie władz terytorialnych (regionalnych i lokalnych) w określaniu celów szczegółowych w ramach przyjętych dziedzin interwencji. Narzędziami realizacji polityki spójności powinny być regionalne i lokalne (dotyczące miejskich obszarów funkcjonalnych) programy operacyjne. Operatorami tych programów powinny być władze regionalne albo konsorcja władz lokalnych. Zasadą ich tworzenia i wdrażania powinno być terytorialne ukierunkowanie interwencji.
Instrumenty terytorialne powinny koncentrować się na wyzwaniach stojących przed funkcjonalnymi obszarami miejskimi, w zakresie optymalizacji wykorzystania zasobów lokalnych oraz poprawy warunków życia i prowadzenia działalności gospodarczej. Niezbędne są też instrumenty terytorialne dedykowane silniejszemu włączeniu obszarów wiejskich w procesy rozwojowe. Specyfika wyzwań stojących przed tymi obszarami wymaga, aby w programach operacyjnych tworzyć narzędzia terytorialne uwzględniające także środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich.
Potrzebna jest radykalna zmiana sposobu informowania obywateli UE o efektach polityki spójności. Są one niezaprzeczalne, lecz prawie zupełnie nieznane naszym mieszkańcom, którzy nie uświadamiają sobie znaczenia jej rezultatów społecznych, gospodarczych i środowiskowych, kulturowych i cywilizacyjnych. A właśnie polityka spójności mogłaby najbardziej przyczynić się do przełamywania kryzysu tożsamości w UE, tym bardziej że z jej efektów korzystają zarówno beneficjenci jak i obszary wysoko rozwinięte, na przykład w postaci dodatkowych zamówień, wzrostu eksportu, nakładów inwestycyjnych i liczby miejsc pracy.
Andrzej Porawski, dyrektor Biura Związku Miast
Związek Miast Polskich pomaga miastom w rozwoju społecznym i gospodarczym oraz upowszechnianiu dobrych praktyk we współczesnym i innowacyjnym zarządzaniu wspólnotami. Współpracuje z podmiotami publicznymi i prywatnymi w celu stworzenia jak najlepszych warunków umożliwiających miastom świadczenie usług publicznych o najwyższej jakości: http://www.zmp.poznan.pl/
Artykuł pochodzi z czasopisma PANORAMA, lato 2017/nr 61, wydawanego przez Komisję Europejską.
