Narkotyki w Europie

W opublikowanym przez Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA) i Europol sprawozdaniu z 2016 r. dotyczącym rynków narkotykowych w UE oszacowano, że Europejczycy wydają na niedozwolone środki odurzające co najmniej 24 mld euro rocznie, co sprawia, że handel tymi środkami jest jedną z głównych działalności dochodowych zorganizowanych grup przestępczych w Europie. W sprawozdaniu przedstawiono zgodną z obecnym stanem wiedzy analizę unijnego rynku nielegalnych środków odurzających, obejmującą tendencje w łańcuchu dostaw od produkcji i handlu po marketing, dystrybucję i konsumpcję. Przeanalizowano również znaczne koszty tych rynków dla społeczeństwa, w tym ich wpływ na przedsiębiorstwa, instytucje rządowe, miasta, rodziny, poszczególne osoby i środowisko.

Podczas prezentacji wyników sprawozdania europejski komisarz ds. migracji, spraw wewnętrznych i obywatelstwa Dimitris Avramopoulos powiedział: – Przestępcy związani z biznesem narkotykowym świetnie wykorzystują możliwości transportu międzynarodowego oraz przepływ towarów i osób, jednocześnie im szkodzą i zagrażają zdrowiu publicznemu. Wykorzystują oni nowe technologie i internet, rozwój światowego handlu i infrastruktury handlowej, aby sprawnie prowadzić działalność przestępczą ponad granicami państw. Dodatkowo ogromny wpływ na rynek narkotykowy w Europie może mieć brak stabilności w regionach sąsiadujących z UE.W tym cennym sprawozdaniu zbadano powiązania z innymi działalnościami przestępczymi oraz sposób, w jaki nielegalne dochody z handlu narkotykami mogą przyczyniać się do finansowania przemytu ludzi oraz terroryzmu, szkodząc międzynarodowym działaniom na rzecz rozwoju.

Alexis Goosdeel, dyrektor Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii, dodał, że „rynek narkotykowy w UE napędzają dwa proste motywy: zysk i władza. Uświadomienie sobie tego oraz szerszego wpływu, jaki rynki narkotykowe mają na społeczeństwo, jest konieczne, aby zmniejszyć związane z narkotykami szkody. Wiedza ta jest niezbędna do opracowania nowych strategii zwalczania przestępczości i do ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i dobrobytu naszych obywateli”.

Rob Wainwright, dyrektor Europolu, powiedział: – Produkcja niedozwolonych środków odurzających i handel nimi należą do największych i najbardziej innowacyjnych rodzajów działalności przestępczych w Europie. Jako że rynek narkotykowy staje się coraz bardziej złożony i powiązany z innymi formami przestępczości, a nawet terroryzmem, stanowi on kluczowe zagrożenie bezpieczeństwa wewnętrznego UE. Do zmniejszenia jego skali i skutków niezbędna jest współpraca transgraniczna w zakresie egzekwowania prawa, co można osiągnąć dzięki wyjątkowym możliwościom operacyjnym Europolu oraz innych instrumentów UE.

Sprawozdanie – wraz z przeglądem strategicznym – stanowi połączenie monitorowania narkotyków i możliwości analitycznych Centrum Monitorowania Narkotyków z danymi operacyjnymi Europolu na temat tendencji w przestępczości zorganizowanej. Opisano w nim rynek, który stale się rozwija, jest elastyczny i korzysta z nowych możliwości, stanowiąc kluczowe wyzwanie dla decydentów, organów ścigania oraz zdrowia publicznego.

Ze sprawozdania wynika, że choć utrzymują się tradycyjne trasy przemytnicze, postępuje ich dywersyfikacja. Trasy wydają się mniej typowe dla konkretnych tylko towarów niż wcześniej, natomiast nadal wykorzystywane są legalne metody transportu oraz infrastruktura logistyczna, przy czym wygodnym kanałem dla dużych przesyłek narkotyków przywożonych do Europy są kontenery morskie. Nowe możliwości dla internetowej sprzedaży narkotyków stanowią również najnowsze tendencje na rynkach internetowych, w tym ukryta sieć, oprogramowanie do anonimizacji i waluty kryptograficzne.

Z analizy ujętej w sprawozdaniu wyłaniają się trzy główne kwestie:

  • rosnące powiązania handlu narkotykami z innymi formami przestępczości: zaangażowane w rynek narkotykowy zorganizowane grupy przestępcze dywersyfikują oferowane narkotyki, angażują się w inne formy przestępczości obejmujące terroryzm, tworzą sojusze ponad granicami etnicznymi i geograficznymi oraz dysponują wiedzą specjalistyczną;
  • przyspieszone tempo zmian na rynku narkotykowym spowodowane globalizacją i techniką: grupy przestępcze są w stanie szybko wykorzystać możliwości, jakie niesie ze sobą łatwiejszy dostęp do informacji, internet i wzrost handlu międzynarodowego;
  • koncentracja geograficzna grup specjalizujących się w przestępstwach związanych z narkotykami: produkcja niedozwolonych środków odurzających i handel nimi są skoncentrowane w konkretnych regionach w Europie i poza nią; niektóre z nich istnieją od dawna, natomiast pojawiają się również nowe strefy (np. Zakaukazie, przez które przemycana jest heroina).

W sprawozdaniu ujawniono, jak pozytywne skutki w zwalczaniu nielegalnego handlu narkotykami mogą wywołać skoordynowane działania na szczeblu UE, a także dokonano wszechstronnego przeglądu zaleceń i zadań w kluczowych obszarach, aby kształtować przyszłą politykę i inicjatywy. W strategii antynarkotykowej UE na lata 2013–2020 oraz w planie działania na lata 2013–2016 ujęto założenia koncepcyjne dotyczące podejścia do kwestii niedozwolonych środków odurzających w UE, uzupełniające krajowe strategie państw członkowskich. Nadrzędnym celem jest wymierne zmniejszenie dostępności niedozwolonych środków odurzających poprzez dezorganizację handlu, rozwiązanie zorganizowanych grup przestępczych, efektywne korzystanie z systemu sądownictwa karnego, skuteczne, wiedzione danymi wywiadowczymi egzekwowanie prawa i wzmożona wymiana danych wywiadowczych oraz nacisk na szczeblu UE na walkę z transgraniczną, zorganizowaną przestępczością narkotykową na dużą skalę.

Dodatkowe informacje