Sommay Khamhoung, matka dwojga dzieci, w 2010 r. otworzyła w Haisok w Wientianie, stolicy Laosu, małą restaurację, w której sprzedaje sajgonki, naleśniki i desery.

Każdego dnia wstaje bardzo wcześnie, aby jeszcze przed wschodem słońca zaopatrzyć się na lokalnym rynku w mięso, owoce, warzywa i inne towary. W tym czasie w domu jej młodsza siostra razem
z siedemdziesięcioletnią matką rozpalają ogień w piecu przy użyciu tradycyjnych paliw, takich jak drewno opałowe i węgiel drzewny.

Sommay oferuje swoim klientom, którymi są głównie pracownicy biur z centrum miasta, smaczne i ciepłe posiłki przygotowywane na miejscu. Z tego względu piec musi być przez cały dzień gorący. Jego ciągła eksploatacja do tej pory była związana z tym, że Sommay musiała co pięć miesięcy wymieniać go na nowy i co tydzień kupować przynajmniej cztery worki węgla drzewnego (ważące 25 kg każdy).

W taki sposób funkcjonowała prawie trzy lata. Jednak nieustannie rosnące ceny węgla drzewnego i niska jakość szybko psujących się tradycyjnych pieców postawiły pod znakiem zapytania dalszą działalność jej firmy.

– Jako małe rodzinne przedsiębiorstwo gastronomiczne o niewielkich dochodach nie mogliśmy już dłużej podołać takim podwyżkom cen węgla drzewnego – mówi Sommay.

Nie widząc innego wyjścia, skontaktowała się ze swoim wieloletnim dostawcą pieców, aby zorientować się, czy dostępne są jakieś trwalsze i wydajniejsze piece. Wtedy właśnie po raz pierwszy usłyszała o inicjatywie „Lepszy Piec Kuchenny”. Nie miała dużego wyboru: albo wypróbowanie czegoś nowego, by uratować swoją firmę, albo bankructwo. Likwidacja działalności nie wchodziła w grę, bo musiała zarabiać wystarczającą ilość pieniędzy na opłacenie nauki szkolnej jej dwojga dzieci i na utrzymanie rodziny. Dlatego zdecydowała się na zakup lepszego pieca.

Nowy piec nabyła w ramach inicjatywy „Lepszy piec kuchenny” – projekt w dziedzinie energii odnawialnej finansowany przez Unię Europejską i realizowany przez SNV – Holenderską Organizację Rozwojową, organizację Oxfam Novib i Normai – laoską organizację pozarządową. Celem tej inicjatywy jest poprawa jakości, wydajności i bezpieczeństwa pieców kuchennych w Laosie. Obecnie wiele z używanych tradycyjnych pieców jest niewydajnych i ma zaledwie kilkumiesięczny okres użytkowania.

Sommay i jej rodzina nie pożałowali tego wyboru. Minęły już dwa lata odkąd bez przerwy używają nowego, lepszego pieca, a ten nadal dobrze działa! Kosztuje tylko 15 tys. kip (1,50 euro) więcej od tradycyjnego pieca po średniej cenie, który musiał być regularnie wymieniany. A co najważniejsze: zużywa dużo mniej węgla drzewnego i daje więcej ciepła – jest po prostu bardzo opłacalny!

– Tak się cieszę, że kupiłam ten piec, ponieważ jest nie tylko trwalszy, ale i bardziej wydajny. Mój rachunek za węgiel drzewny jest teraz o połowę mniejszy! – mówi z uśmiechem Sommay.

W Laosie ponad 96 proc. ludności używa tradycyjnej biomasy jako paliwa do gotowania i ogrzewania. Wysokie uzależnienie od tego rodzaju paliw ma negatywne skutki dla środowiska naturalnego, a poza tym ich pozyskiwanie jest czasochłonne i kosztowne. Poważnym problemem jest także zanieczyszczanie powietrza w pomieszczeniach. Według WHO jest ono przyczyną przedwczesnej śmierci 2 600 osób rocznie. Poza tym spalanie węgla i drewna w znacznym stopniu przyczynia się do emisji gazów cieplarnianych.

W ramach tej finansowanej przez UE inicjatywy sprzedano niedawno dziesięciotysięczny piec. Celem działania jest zastąpienie nowymi urządzeniami 25 proc. tradycyjnych pieców krajowych do końca czwartego roku realizacji tej inicjatywy.

Sommay, która ostatnio kupiła już czwarty ulepszony piec kuchenny (trzy do swojej restauracji i jeden dla swojej rodziny), stała się aktywną popularyzatorką tego pieca. Dzieli się swoimi doświadczeniami i przekonuje wielu swoich krewnych, sąsiadów i klientów do wymiany tradycyjnych pieców kuchennych. Nikogo nie trzeba do tego zbyt długo namawiać!

Inicjatywa „Lepszy piec kuchenny” jest finansowana przez UE i objęta programem UE „SWITCH Asia” wspierającym gospodarkę ekologiczną w Azji.

• W Laosie ponad 96 proc. ludności używa tradycyjnej biomasy jako paliwa do gotowania i ogrzewania.
• Piece opalane biomasą niszczą środowisko lokalne, więcej kosztują, zanieczyszczają powietrze i zwiększają emisję gazów cieplarnianych.
• WHO szacuje, że co roku w Laosie wskutek zanieczyszczenia powietrza przez tradycyjne piece kuchenne umiera 2 600 osób.
• 15 lokalnych MŚP prowadzi zrównoważoną produkcję 100 tys. pieców na potrzeby rynkowe.
• 150 MŚP aktywnie reklamuje ulepszony piec kuchenny.
• Docelowo lepszy piec kuchenny powinien pokryć ponad 50 proc. zapotrzebowania rynkowego na piece.
• Przewidywane oszczędności energii w Laosie: o 50 tys. ton drewna, 14 tys. ton węgla drzewnego i 125 tys. ton CO2 mniej.

Źródło: Delegatura UE w Laosie