Europa dla dzieci

Pierwszą kompleksową strategię na rzecz praw dziecka przyjęła Komisja Europejska. Obejmuje ona m.in. wniosek dotyczący gwarancji dla dzieci w celu promowania równych szans najmłodszych obywateli UE zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. Przygotowując inicjatywy KE, we współpracy ze światowymi organizacjami, zgromadziła opinie ponad 10 tys. dzieci.

Strategia UE: sześć obszarów tematycznych & proponowane działania

  1. Dzieci jako inicjatorzy zmian w życiu demokratycznym: Komisja proponuje szereg działań – od opracowania przyjaznych dzieciom tekstów prawnych po konsultacje z dziećmi w kontekście konferencji w sprawie przyszłości Europy oraz wdrażania Paktu na rzecz Klimatu i Zielonego Ładu. Państwa członkowskie powinny również umożliwić dzieciom udział w życiu obywatelskim i demokratycznym.
  2. Prawo dzieci do pełnego wykorzystania swojego potencjału niezależnie od ich pochodzenia społecznego: Komisja dąży do ustanowienia europejskiej gwarancji dla dzieci w celu zwalczania ubóstwa dzieci i wykluczenia społecznego. Komisja zajmie się także na przykład zdrowiem psychicznym dzieci i będzie pomagać wspierać zdrową i zrównoważoną żywność w szkołach w UE. Będzie dążyć do poprawy ogólnounijnych standardów wczesnej edukacji i opieki oraz budować wysokiej jakości edukację sprzyjającą włączeniu społecznemu.
  3. Prawo dzieci do życia wolnego od przemocy: Komisja zaproponuje przepisy mające na celu zwalczanie przemocy ze względu na płeć i przemocy domowej oraz przedstawi zalecenia mające na celu zapobieganie szkodliwym praktykom stosowanym wobec kobiet i dziewcząt. Zachęca się państwa członkowskie do budowania zintegrowanych systemów ochrony dzieci i poprawy ich funkcjonowania, udoskonalania reakcji na przemoc w szkołach, a także przyjęcia przepisów krajowych kładących kres karom cielesnym w jakiejkolwiek sytuacji.
  4. Prawo dzieci do wymiaru sprawiedliwości przyjaznego dzieciom, jako ofiar, świadków, podejrzanych, oskarżonych o popełnienie przestępstwa lub będących stroną jakiegokolwiek postępowania sądowego. Przykładowo Komisja zapewni wkład w specjalistyczne szkolenia kadr wymiaru sprawiedliwości i będzie współpracować z Radą Europy w celu wdrożenia wytycznych z 2010 r. w sprawie wymiaru sprawiedliwości przyjaznego dziecku. Zachęca się państwa członkowskie, by wspierały szkolenia i opracowały solidne alternatywy dla czynności sądowych, takie jak alternatywy dla zatrzymania lub mediacje w sprawach cywilnych.
  5. Prawo dzieci do bezpiecznego poruszania się w środowisku cyfrowym i korzystania z oferowanych przez nie możliwości: Komisja zaktualizuje europejską strategię na rzecz lepszego internetu dla dzieci, a wniosek w sprawie aktu prawnego o usługach cyfrowych ma na celu zapewnienie bezpiecznego korzystania z internetu. Komisja wzywa państwa członkowskie do skutecznego wdrożenia przepisów dotyczących ochrony dzieci zawartych w zmienionej dyrektywie o audiowizualnych usługach medialnych oraz do wspierania rozwoju podstawowych umiejętności cyfrowych dzieci. Komisja wzywa również przedsiębiorstwa ICT do zajęcia się szkodliwymi zachowaniami w internecie i usuwania nielegalnych treści.
  6. Prawa dziecka na całym świecie: Prawa dziecka mają powszechny charakter, a UE wzmacnia swoje zaangażowanie na rzecz ochrony, promowania i realizacji tych praw na całym świecie i w sferze stosunków wielostronnych. By zrealizować ten cel 10 proc. środków w ramach pomocy humanitarnej zostanie przeznaczone na finansowanie edukacji w sytuacjach nadzwyczajnych i przedłużających się sytuacjach kryzysowych. Do 2022 r. Komisja przygotuje plan działania na rzecz młodzieży w celu promowania uczestnictwa młodzieży i dzieci na całym świecie oraz wzmocnienia zdolności w zakresie ochrony dziecka w delegaturach UE. Komisja utrzymuje również politykę zerowej tolerancji w odniesieniu do pracy dzieci.

Nowa europejska gwarancja dla dzieci

W 2019 r. prawie 18 mln dzieci w UE (22,2 proc. populacji dzieci ) żyło w gospodarstwach domowych zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. Sytuacja taka prowadzi do międzypokoleniowego cyklu marginalizacji, co ma głęboki i długotrwały wpływ na dzieci. Celem europejskiej gwarancji dla dzieci jest przerwanie tego cyklu i wspieranie równych szans poprzez zagwarantowanie dostępu do zestawu kluczowych usług dla dzieci będących w potrzebie (poniżej 18 roku życia, zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym).

W ramach europejskiej gwarancji dla dzieci zaleca się państwom członkowskim zapewnienie potrzebującym dzieciom swobodnego i skutecznego dostępu do:

  • wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem – na przykład przez unikanie segregacji w klasach;
  • edukacji i zajęć szkolnych — na przykład przez zapewnienie odpowiedniego sprzętu do nauczania na odległość, wycieczek szkolnych;
  • co najmniej jednego zdrowego posiłku w każdym dniu szkoły oraz
  • opieki zdrowotnej — na przykład przez ułatwianie dostępu do badań lekarskich i profilaktycznych badań medycznych.

Usługi te powinny być bezpłatne i łatwo dostępne dla potrzebujących dzieci.

Komisja zaleca również, aby państwa członkowskie zapewniły dzieciom będącym w potrzebie skuteczny dostęp do zdrowego żywienia i odpowiednich warunków mieszkaniowych: przykładowo, dzieci powinny otrzymywać zdrowe posiłki również poza dniami zajęć szkolnych, a dzieci bezdomne i ich rodziny powinny mieć dostęp do odpowiedniego zakwaterowania.

Przy ustalaniu, które dzieci potrzebują pomocy, i przy opracowywaniu środków krajowych, państwa członkowskie powinny uwzględniać szczególne potrzeby dzieci ze środowisk defaworyzowanych, takich jak dzieci doświadczające bezdomności, niepełnosprawności, dzieci żyjące w trudnych warunkach rodzinnych, dzieci ze środowisk migracyjnych, lub wywodzące się z mniejszości rasowych lub etnicznych czy będące w systemach alternatywnej opieki.

Środki UE przeznaczone na wsparcie tych działań są dostępne w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Plus (EFS+), który finansuje projekty sprzyjające włączeniu społecznemu, walce z ubóstwem i inwestycjom w ludzi, a także w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, InvestEU oraz Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.

Wiceprzewodnicząca do spraw demokracji i demografii Dubravka Šuica powiedziała: Nowa kompleksowa strategia UE na rzecz praw dziecka jest kamieniem milowym w naszej pracy na rzecz dzieci i z dziećmi. Dziękujemy każdemu dziecku za wkład w tę ważną inicjatywę. Jest ona sygnałem nadziei i wezwaniem do działania w całej UE i poza nią. Dzięki tej strategii odnowimy nasze zobowiązanie do budowania zdrowszych, odpornych i równych społeczeństw dla wszystkich, w których każde dziecko czuje, że przynależy, czuje się bezpiecznie i pewnie. Obecną i przyszłą politykę tworzymy z myślą o naszych dzieciach i wspólnie z nimi. W ten sposób wzmacniamy nasze demokracje.

Komisarz do spraw miejsc pracy i praw socjalnych Nicolas Schmit stwierdził: – Już przed wybuchem pandemii 22 proc. dzieci w UE było zagrożone ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. Powinno to być nie do pomyślenia w Europie. W ciągu ostatniego roku te istniejące wcześniej nierówności jeszcze się pogłębiły. Musimy przerwać ten niebezpieczny cykl i zadbać o to, by dzieci będące w potrzebie miały dostęp do zdrowych posiłków, edukacji, opieki zdrowotnej i odpowiednich warunków mieszkaniowych, niezależnie od ich pochodzenia. Komisja jest gotowa wszechstronnie wspierać państwa członkowskie, aby mogły one rzeczywiście wpłynąć na życie dzieci.

Komisarz do spraw wymiaru sprawiedliwości Didier Reynders dodał: – Każde dziecko w UE ma prawo do jednakowej ochrony i dostępu do kluczowych usług, niezależnie od swego pochodzenia. Jednak co trzecie dziecko w UE doświadczyło jakiejś formy odmiennego traktowania. Od nierównego dostępu do technologii cyfrowej lub wsparcia społeczno-gospodarczego po brak ochrony przed przemocą domową, zbyt wiele dzieci potrzebuje dodatkowej pomocy. Nowa strategia, którą przedstawiamy, ma zapewnić taką pomoc.

Fot. AdobeStock