Dane łatwiej podane
Pierwszym krokiem Komisji będzie uczynienie wolnego dostępu do publikacji naukowych ogólną zasadą inicjatywy „Horyzont 2020”, czyli unijnego programu finansowania badań naukowych i innowacji na lata 2014-2020. Począwszy od 2014 r., wszystkie artykuły opracowywane przy wykorzystaniu środków z programu „Horyzont 2020” muszą być udostępniane:

– artykuły będą niezwłocznie udostępniane on-line przez wydawcę („złoty” dostęp), a nakłady na publikację mogą kwalifikować się do zwrotu przez Komisję Europejską; lub

– naukowcy będą udostępniać swoje artykuły w otwartym archiwum nie później niż sześć miesięcy (12 miesięcy dla artykułów z dziedziny nauk społecznych i humanistycznych) po publikacji („zielony” dostęp).

Komisja zaleciła państwom członkowskim przyjęcie podobnego podejścia w przypadku wyników badań finansowanych w ramach ich własnych krajowych programów. Celem jest zapewnienie do 2016 r. wolnego dostępu do 60 proc. artykułów dotyczących europejskich badań naukowych finansowanych ze środków publicznych.

Komisja będzie również eksperymentować z otwartym dostępem do danych gromadzonych w ramach badań finansowanych ze środków publicznych (np. do liczbowych wyników doświadczeń), uwzględniając uzasadnione obawy dotyczące interesów handlowych lub prywatności podmiotów otrzymujących finansowanie.

84 proc. uczestników konsultacji publicznych przeprowadzonych w 2011 r. stwierdziło, że dostęp do literatury naukowej nie jest optymalny. Badania pokazują, że bez szybkiego dostępu do aktualnej literatury naukowej małe i średnie przedsiębiorstwa potrzebują do dwóch lat więcej na wprowadzanie na rynek innowacyjnych produktów. Badanie finansowane przez UE wykazało, że obecnie jedynie 25 proc. naukowców udostępnia powszechnie wyniki swojej pracy.

Otwarty dostęp daje czytelnikom możliwość swobodnego zapoznawania się z wynikami badań przez internet. Komisja przyjęła dziś komunikat, w którym określono cele polityki w zakresie otwartego dostępu w odniesieniu do badań finansowanych przez Komisję w ramach programu „Horyzont 2020”.

Towarzyszące mu zalecenie dla państw członkowskich UE zawiera pełną strategię polityki w zakresie poprawy dostępu do informacji naukowych i ich ochrony. Te dwie inicjatywy razem wpisują się w szerszy kontekst realizacji europejskiej przestrzeni badawczej. Opierają się one na komunikacie z 2007 r. w sprawie informacji naukowej w epoce cyfrowej i konkluzjach Rady z tego samego roku.