W dniu 8 czerwca 2017 r. 20 państw członkowskich UE osiągnęło porozumienie polityczne w sprawie ustanowienia nowej Prokuratury Europejskiej w ramach wzmocnionej współpracy . Rozporządzenie ustanawiające Prokuraturę Europejską zostało przyjęte przez Radę ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych w dniu 12 października 2017 r. i weszło w życie w dniu 20 listopada 2017 r.
W dniu 1 sierpnia 2018 r. Komisja potwierdziła udział Niderlandów w Prokuraturze Europejskiej (EPPO).
Dzisiaj (07 sierpnia 2018), Komisja potwierdziła, że Malta jako dwudziesty drugi kraj członkowski przyłączy się do EPPO.
Czym jest Prokuratura Europejska?
Prokuratura Europejska będzie niezależnym i zdecentralizowanym organem ścigania Unii Europejskiej właściwym do prowadzenia dochodzeń, ścigania i wnoszenia do sądu przestępstw przeciwko budżetowi UE, takich jak oszustwa, korupcja lub transgraniczne oszustwa związane z VAT o sumie powyżej 10 milionów euro.
Prokuratura Europejska będzie działać jako jedno biuro we wszystkich uczestniczących państwach członkowskich i połączy wysiłki europejskie i krajowe w zakresie egzekwowania prawa w jednolitym, spójnym i skutecznym podejściu.
Dlaczego potrzebujemy Prokuratury Europejskiej?
Obecnie interesy finansowe UE nie są wystarczająco chronione, a transgraniczne oszustwa związane z VAT stanowią poważną stratę dla budżetów krajowych.
Po pierwsze, istniejące organy UE – OLAF (Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych), Eurojust (Europejska Agencja ds. Współpracy Wymiaru Sprawiedliwości w Sprawach Karnych) i Europol (Europejski Urząd Policji) – nie mogą prowadzić dochodzeń w sprawach karnych ani ścigać przypadków oszustw. OLAF może kierować wyniki dochodzeń administracyjnych wyłącznie do właściwych organów krajowych, które następnie niezależnie podejmują decyzję o wszczęciu postępowania karnego na podstawie ustaleń OLAF-u.
Po drugie, wysiłki na rzecz egzekwowania prawa w poszczególnych krajach są podzielone na różne państwa członkowskie, które nie zawsze podejmują działania niezbędne do zwalczania przestępstw przeciwko budżetowi UE. Dziś tylko około 50% zaleceń sądowych przekazanych przez OLAF krajowym organom ścigania doprowadziło do aktu oskarżenia. Wskaźniki oskarżenia różnią się znacznie w poszczególnych państwach członkowskich.
Po trzecie, małej liczbie postępowań sądowych towarzyszy niski poziom odzyskiwania kwot straconych przez oszustwa. Oszuści atakujący budżet UE lub wprowadzający złożone oszustwa związane z VAT, z roku na rok pobierają co najmniej 50 miliardów euro dochodów z budżetów krajowych. Wiedzą, że mają duże szanse na utrzymanie dochodów z ich przestępstw, z powodu braku konsekwentnych działań Unii Europejskiej.
Jakie będą kluczowe cechy Prokuratury Europejskiej?
Prokuratura Europejska będzie niezależnym i wysoko wyspecjalizowanym urzędem prokuratury. Prokuratorzy Urzędu będą przeprowadzać swoje dochodzenia we wszystkich uczestniczących państwach członkowskich w skoordynowany sposób, szybko wymieniając informacje i łącząc wysiłki w celu zapewnienia skoordynowanych dochodzeń, szybkiego zamrożenia lub zajęcia aktywów oraz, w razie potrzeby, zażądania aresztowania podejrzanych przestępców, wszystko to w ramach wspólnej europejskiej strategii dochodzeniowej i prokuratorskiej.
Prokuratura Europejska wykorzysta potencjał państw członkowskich i zgromadzi wiedzę fachową w takich obszarach, jak analiza przestępczości, podatki, rachunkowość lub IT, a także zagwarantuje sprawne kanały komunikacji bez barier językowych. Prokuratorzy z Europejskiej Prokuratury Generalnej będą działać w trybie płynnym jako jeden urząd, wychodząc poza bardziej czasochłonną i skomplikowaną współpracę ad hoc między różnymi organami krajowymi w poszczególnych przypadkach.
Ponadto Prokuratura Europejska będzie miała “szeroki obraz sytuacji”, dzięki czemu łatwiej będzie wykrywać oszustwa i inne przestępstwa oraz podejmować dalsze działania w tym zakresie.
Jaka jest prawna podstawa Prokuratury Europejskiej?
Traktat lizboński kładzie szczególny nacisk na zwalczanie poważnych przestępstw finansowych i gospodarczych o wymiarze transgranicznym. Podstawa prawna i zasady dotyczące ustanawiania Prokuratury Europejskiej określone są w art. 86 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), który stanowi:
“W celu zwalczania przestępstw przeciwko interesom finansowym Unii Rada, w drodze rozporządzenia przyjętego zgodnie ze specjalną procedurą prawodawczą, może ustanowić Prokuraturę Europejską w oparciu o Eurojust.”
W art. 86 TFUE przewidziano również możliwość ustanowienia Prokuratury Europejskiej w ramach wzmocnionej współpracy, jeżeli grupa co najmniej 9 państw członkowskich pragnie to zrobić.
Prokuratura będzie właściwa dla przestępstw mających wpływ na budżet Unii, zgodnie z definicją zawartą w dyrektywie w sprawie zwalczania nadużyć finansowych w interesach finansowych Unii za pomocą prawa karnego (dyrektywa PIF), przyjętej w dniu 5 lipca 2017 r.
Które państwa członkowskie będą częścią Prokuratury Europejskiej?
W dniu 8 czerwca 2017 r. 20 państw członkowskich przyjęło ogólne podejście do ustanowienia Prokuratury Europejskiej w ramach wzmocnionej współpracy. Rozporządzenie Rady (UE) 2017/1939 ustanawiające Prokuraturę Europejską w ramach wzmocnionej współpracy zostało przyjęte przez Radę ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych w dniu 12 października 2017 r. I weszło w życie w dniu 20 listopada 2017 r. Po wejściu w życie Regulacji następujące państwa będą częścią Prokuratury: Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Estonia, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Włochy, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Hiszpania i Słowenia.
W dniu 1 sierpnia 2018 r. Niderlandy stały się pierwszym państwem członkowskim, które przystąpiło do Prokuratury Europejskiej. Dziś Komisja potwierdziła Maltę jako dwudzieste drugie państwo biorące udział w inicjatywie Biura Prokuratury Europejskiej.
Na tym etapie nie wszystkie państwa członkowskie wyraziły chęć uczestniczenia w Prokuraturze Europejskiej, jednak będą mogły przyłączyć się w dowolnym momencie po przyjęciu rozporządzenia.
Więcej informacji na temat Prokuratury Europejskiej znajduje się na stronie http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-18-4767_en.htm .
