Firma farmaceutyczna Aspen musi obniżyć ceny sześciu niechronionych patentem leków przeciwnowotworowych o 73 proc. To wynik interwencji Komisji Europejskiej. – Ta decyzja stanowi wyraźny sygnał dla innych przedsiębiorstw, by nie dopuszczać się nieuczciwych praktyk cenowych – powiedziała wiceprzewodnicząca wykonawcza Margrethe Vestager.
Komisja Europejska uznała zobowiązania zaproponowane przez Aspen za prawnie wiążące na mocy unijnych zasad ochrony konkurencji. Aspen musi obniżyć ceny sześciu niezbędnych leków przeciwnowotworowych w Europie średnio o 73 proc. Ponadto Aspen musi zapewnić ciągłość dostaw tych niechronionych patentem leków przez znaczny okres.
Wiceprzewodnicząca wykonawcza Margrethe Vestager, odpowiedzialna za politykę konkurencji, skomentowała: – W wyniku decyzji Aspen musi radykalnie obniżyć w całej Europie ceny sześciu leków, które są niezbędne do leczenia niektórych poważnych form raka krwi, w tym szpiczaka i białaczki. Leczenie niektórych pacjentów, w tym małych dzieci, zależy od tych leków. Zobowiązania Aspen pozwolą europejskim systemom opieki zdrowotnej zaoszczędzić wiele dziesiątków milionów euro i zapewnią dalszą dostępność tych kluczowych leków. Dzisiejsza decyzja stanowi wyraźny sygnał dla innych dominujących przedsiębiorstw farmaceutycznych, by nie dopuszczać się nieuczciwych praktyk cenowych w celu wykorzystywania naszych systemów opieki zdrowotnej.
Zastrzeżenia Komisji
15 maja 2017 r. Komisja wszczęła formalne postępowanie w sprawie praktyk cenowych Aspen w odniesieniu do sześciu niechronionych patentem leków przeciwnowotworowych o krytycznym znaczeniu, stosowanych głównie w leczeniu białaczki i innych nowotworów hematologicznych. Po nabyciu leków przeciwnowotworowych od innego przedsiębiorstwa Aspen rozpoczęło w 2012 r. stopniowe podnoszenie cen, często o kilkaset procent, we wszystkich krajach Europy, w których sprzedawało leki.
Przeprowadzona przez Komisję analiza danych księgowych Aspen wykazała, że po podwyżkach cen Aspen konsekwentnie uzyskiwało bardzo wysokie zyski ze sprzedaży tych leków w Europie, zarówno w wartościach bezwzględnych, jak i w porównaniu z poziomem zysku podobnych przedsiębiorstw w branży. Ceny narzucane przez Aspen przekraczały odnośne koszty firmy średnio o prawie trzysta procent, nawet przy uwzględnieniu rozsądnej marży zysku, choć między poszczególnymi produktami i krajami istniały różnice w tym względzie.
Dochodzenie Komisji nie wykazało żadnych uzasadnionych powodów, dla których przedsiębiorstwo Aspen osiągało bardzo wysoki poziom zysku. W szczególności leki Aspen są niechronione patentem od 50 lat, co oznacza, że wszelkie inwestycje w badania i rozwój w zakresie leków dawno się zwróciły.
Aspen mogło podnosić ceny, wykorzystując fakt, że pacjenci i lekarze przeważnie nie mieli innego wyboru niż stosowanie tych konkretnych leków przeciwnowotworowych. Kiedy władze krajowe usiłowały przeciwstawić się żądaniom Aspen dotyczącym podwyższenia cen, firma posuwała się do gróźb, że wycofa te produkty lecznicze z krajowej listy leków refundowanych, a nawet była gotowa zaprzestać normalnych dostaw leków na dany rynek.
Praktyki Aspen dotyczyły całego terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego, chociaż nie każdy lek jest sprzedawany w każdym kraju.
Komisja miała zatem poważne zastrzeżenia, że postępowanie Aspen może stanowić naruszenie unijnych zasad ochrony konkurencji, które, pod pewnymi warunkami, zakazują narzucania klientom wygórowanych cen.
Zobowiązania Aspen
Aspen zaproponowało szereg zobowiązań w odpowiedzi na zastrzeżenia Komisji w zakresie konkurencji. W lipcu 2020 r. Komisja skonsultowała się z zainteresowanymi stronami w celu sprawdzenia, czy proponowane zobowiązania w wystarczającym stopniu stanowią odpowiedź na zastrzeżenia w zakresie konkurencji stwierdzone przez Komisję. W świetle wyników testu rynkowego Aspen dokonało pewnych dostosowań w proponowanych zobowiązaniach.
Komisja stwierdziła, że ostateczne zobowiązania Aspen stanowią szybkie, kompleksowe i trwałe rozwiązanie stwierdzonych przez nią problemów w zakresie konkurencji i w związku z tym uznała je za prawnie wiążące.
Zobowiązania Aspen przewidują, że:
- Aspen obniży w całej Europie ceny sześciu leków przeciwnowotworowych średnio o około 73 proc., czyli średnio poniżej cen z 2012 r., przed podwyżką cen przez Aspen;
- obniżone ceny będą stanowić poziom maksymalny, którego Aspen nie będzie mogło przekroczyć przez najbliższe 10 lat. Ceny te zaczną obowiązywać już od 1 października 2019 r.;
- Aspen gwarantuje dostawę leków przez następne pięć lat, a przez kolejne pięć lat będzie albo nadal dostarczało leki, albo udostępni innym dostawcom swoje pozwolenie na dopuszczenie do obrotu.
Zobowiązania pozostaną w mocy przez dziesięć lat. Nadzór nad realizacją i przestrzeganiem zobowiązań będzie sprawowany przez powiernika pod nadzorem Komisji.
Fot. EC
