W dniu 23 września Komisja Europejska przedstawiła wykaz działań priorytetowych 
służących wdrożeniu Europejskiego programu w zakresie migracji, które należy podjąć w ciągu kolejnych sześciu miesięcy. Obejmują one działania krótkoterminowe służące ustabilizowaniu obecnej sytuacji, a także działania długoterminowe, mające na celu stworzenie stabilnego systemu, który przetrwa próbę czasu.
Wykaz działań priorytetowych zawiera najważniejsze rozwiązania, które należy wdrożyć niezwłocznie, w zakresie: (i) środków operacyjnych; (ii) wsparcia budżetowego oraz (iii) wdrożenia prawa UE.
Wykaz został zatwierdzony na nieformalnym spotkaniu szefów państw i rządów dnia 23 września 2015 r. oraz ponownie,dnia 15 października 2015 r.
Środki te należy teraz szybko i skutecznie wdrożyć na wszystkich szczeblach.
Informacje na temat stanu realizacji zobowiązań podjętych podczas spotkania przywódców dotyczącego szlaku zachodniobałkańskiego znajdują się tutaj.
Zobowiązania finansowe
Na nieformalnym spotkaniu szefów państw i rządów w dniu 23 września państwa członkowskie uznały potrzebę uruchomienia dodatkowych środków krajowych. Swoje zaangażowanie potwierdziły one na posiedzeniu Rady Europejskiej w dniu 15 października. Komisja zaproponowała korekty w swoich budżetach na lata 2015 i 2016 skutkujące zwiększeniem środków przeznaczonych na kryzys uchodźczy o 1,7 mld euro. Oznacza to, że w latach 2015 i 2016 Komisja przeznaczy łącznie 9,2 mld euro na działania związane z tym kryzysem. Państwa członkowskie zobowiązały się do przeznaczenia środków krajowych, aby sprostać temu zadaniu. Jednak znaczna liczba państw członkowskich nie wyasygnowała jeszcze środków finansowych odpowiadających finansowaniu UE dla UNHCR, Światowego Programu Żywnościowego i innych właściwych organizacji (500 mln euro), regionalnego funduszu powierniczego UE dla Syrii (500 mln euro) i nadzwyczajnego funduszu powierniczego dla Afryki (1,8 mld euro).
Deklaracje finansowe państw członkowskich od dnia 23 września 2015 r. (w mln EUR)
Programy relokacji
Środki zaproponowane przez Komisję i przyjęte przez Radę w dniach 14 września i 22 września przewidujące relokację 160 tys. osób ewidentnie wymagających ochrony międzynarodowej pozwoli na znaczące (nawet jeżeli będzie ono jedynie częściowe) zmniejszenie presji migracyjnej na najbardziej dotknięte kryzysem państwa członkowskie. Pełne wdrożenie tych środków ma decydujące znaczenie. Aby programy relokacji były skuteczne, państwa członkowskie muszą szybko reagować na wezwania do udostępnienia ekspertów krajowych w celu wsparcia pracy w tzw. hotspotach, informować Komisję o tym, ilu uchodźców mogą przyjąć, oraz wyznaczyć krajowe punkty kontaktowe, które będą koordynować relokację migrantów z Grecji i Włoch, jak również krajowe działania przesiedleńcze.
Wsparcie mechanizmu relokacji w sytuacjach nadzwyczajnych przez państwa członkowskie
Idea tzw. hotspotów
Dla unijnej strategii i wiarygodności UE najważniejsze jest wykazanie, że można przywrócić właściwe funkcjonowanie systemu migracyjnego, w szczególności przez zaangażowanie zespołów wsparcia zarządzania migracją działających w ramach hotspotów, tak aby pomóc państwom członkowskim znajdującym się pod największą presją w wypełnieniu zobowiązań i wykonaniu zadań. Aby takie zespoły wsparcia mogły działać sprawnie, potrzebują one zdecydowanego wsparcia unijnych agencji, ścisłej współpracy z władzami Włoch i Grecji, a także wsparcia innych państw członkowskich.
Możliwości hotspotów – aktualna sytuacja
Powroty
Zapewnienie skutecznych powrotów jest jednym z kluczowych zadań zespołów wsparcia zarządzania migracją w obszarach określonych jako hotspoty. Wymaga ono również istnienia w UE skutecznych systemów wydawania i egzekwowania decyzji nakazujących powrót. W ostatnim miesiącu podjęto konkretne kroki w celu opracowania systemu zintegrowanego zarządzania powrotami i wykorzystania unijnych systemów wymiany informacji, aby włączyć do niego decyzje nakazujące powrót i zakazy wjazdu. Agencjom państw członkowskich zajmujących się powrotami trzeba także zapewnić odpowiednie zasoby niezbędne do wypełniania tej funkcji. Państwa członkowskie powinny sprawnie wdrożyć Plan działania UE w zakresie powrotów . Przedstawiony przez Komisję wniosek dotyczący tego planu został przyjęty przez państwa członkowskie na posiedzeniu Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych w październiku 2015 r.
Wsparcie dla państw uruchamiających unijny mechanizm ochrony ludności
Unijny mechanizm ochrony ludności stworzono w celu udzielenia praktycznego wsparcia państwom, które są przytłoczone sytuacją kryzysową. O udzielenie wsparcia zwróciły się Serbia, Słowenia i Chorwacja. W ramach mechanizmu można zorganizować różnego rodzaju wsparcie rzeczowe, w tym zespoły i sprzęt, schronienie, środki medyczne i inne produkty niespożywcze, jak również zapewnić pomoc fachowców. Państwo uruchamiające mechanizm formułuje wezwanie o pomoc, a uczestniczące w mechanizmie państwa udzielają wsparcia odpowiadającego konkretnym potrzebom. Komisja zwiększyła kwotę współfinansowania, jaką przeznaczy na transport pomocy rzeczowej i ekspertów w trakcie obecnego kryzysu uchodźczego. Jak dotąd zbyt mało państw członkowskich zareagowało na wezwania o pomoc i w dalszym ciągu potrzebne są znaczne zasoby dla Serbii, Słowenii i Chorwacji, aby mogły one poradzić sobie z obecną sytuacją.
Kontekst
Komisja Europejska stale i konsekwentnie pracuje na rzecz skoordynowanej reakcji Europy na problem uchodźców i migracji.
Po objęciu obowiązków przewodniczący Komisji, Jean-Claude Juncker, powierzył komisarzowi odpowiedzialnemu za kwestie migracji – Dimitrisowi Avramopoulosowi – zadanie prowadzenia współpracy z innymi komisarzami w zakresie nowej polityki migracyjnej będącej jednym z 10 priorytetów wymienionych w wytycznych ; koordynacją tej współpracy zajmie się wiceprzewodniczący Frans Timmermans.
W dniu 13 maja 2015 r. Komisja Europejska przedstawiła Europejski program w zakresie migracji, zawierający kompleksowy plan poprawy zarządzania migracją we wszystkich aspektach.
W ramach programu przyjęto już dwa pakiety wdrożeniowe, w dniach 27 maja 2015 r. oraz 9 września 2015 r.; rozpoczęło się już stosowanie zawartych w nich środków.
