W sprawozdaniu przygotowanym w oparciu o kompleksową ocenę polityki bezpieczeństwa UE od 2001 r. zwrócono także uwagę na istniejące luki i wyzwania, z którymi trzeba się zmierzyć. Takim wyzwaniem pozostaje niepełne wdrożenie obecnych strategii politycznych, a także zmieniające się zagrożenia, takie jak radykalizacja czy cyberprzestępczość, które mogą wymagać zmiany istniejących instrumentów.

Komisarz ds. migracji, spraw wewnętrznych i obywatelstwa Dimitris Avramopoulos powiedział: – Środowisko bezpieczeństwa zmienia się bardzo szybko, musimy więc zintensyfikować wysiłki, aby zrealizować wszystkie istotne elementy potrzebne do jak najszybszego stworzenia prawdziwej i skutecznej unii bezpieczeństwa. Rozdrobnienie sprawia, że stajemy się podatni na zagrożenia. Jedność i zaufanie uzyskane poprzez zacieśnienie współpracy i ułatwienie wymiany informacji między państwami członkowskimi jest jedynym sposobem, w jaki UE może wnieść konkretną wartość dodaną i zapewnić bezpieczeństwo swoich obywateli.

Komisarz ds. unii bezpieczeństwa Julian King stwierdził: – Zobowiązałem się wobec Parlamentu Europejskiego do przeprowadzenia dogłębnego przeglądu polityki bezpieczeństwa UE po raz pierwszy od 16 lat. Kompleksowa ocena stanowi wypełnienie tego zobowiązania. Można z niej wyciągnąć różne ważne wnioski – dotyczące m.in potrzeby większej elastyczności w reagowaniu na zmieniający się charakter zagrożeń. We wrześniu ocena zostanie omówiona z Parlamentem.

Stały postęp w kluczowych kwestiach

W ostatnich miesiącach odnotowano stałe postępy, szczególnie w odniesieniu do zaproponowanych w lipcu 2017 r. nowych przepisów dotyczących nielegalnego handlu dobrami kultury oraz porozumienia w sprawie nowego systemu wjazdu/wyjazdu, mającego rejestrować dane dotyczące przepływu obywateli państw trzecich przekraczających zewnętrzne granice UE.

Przyspieszono prace nad zwalczaniem radykalizacji w internecie – uzgodniono plan działania obejmujący nowe środki, którego celem jest wykrywanie i usuwanie nielegalnych treści terrorystycznych online.

W ramach ponownego skupienia się na ochronie celów miękkich belgijskie i holenderskie siły specjalne symulowały zsynchronizowane ataki terrorystyczne w szkołach publicznych. Ćwiczenie to, któremu wsparcia udzieliła Komisja, wniosło cenny wkład w wiedzę na temat gotowości.

Sprostanie wyzwaniom i wyeliminowanie luk w polityce bezpieczeństwa

Dzisiejsze sprawozdanie podsumowuje 15 lat unijnej polityki bezpieczeństwa. Chociaż ocena jest pozytywna i potwierdza zasadność głównych instrumentów polityki bezpieczeństwa UE, określono w nim również pewne wyzwania i luki. Chodzi między innymi o konieczność dostosowania istniejących strategii politycznych i narzędzi, tak aby umożliwić reagowanie na zmieniające się zagrożenia stwarzane przez terroryzm. (Mowa była o tym również w konkluzjach Rady Europejskiej z 22–23 czerwca 2017 r. oraz w planie działania G20 w sprawie zwalczania terroryzmu z 7 lipca 2017 r.).

W celu zmierzenia się z wyzwaniami i lukami Komisja będzie nadal podejmować działania poprzez:

• wspieranie pełnego wdrożenia środków UE: Komisja będzie nadal wspierać państwa członkowskie we wdrażaniu prawodawstwa UE, takiego jak dyrektywa w sprawie unijnego systemu danych dotyczących przelotu pasażera (PNR), nad którą prace powinny zostać zakończone do 25 maja 2018 r., oraz ramy z Prüm odnoszące się do wymiany danych dotyczących DNA, odcisków palców i danych rejestracyjnych pojazdów;
• zmniejszenie złożoności instrumentów UE i wzmocnienie interoperacyjności: porozumienie w sprawie systemu wjazdu/wyjazdu jest istotnym krokiem na drodze do osiągnięcia pełnej interoperacyjności systemów informacyjnych UE do 2020 r. Komisja będzie współpracować z Parlamentem Europejskim i Radą w celu przyspieszenia prac nad powiązanymi wnioskami mającymi na celu wzmocnienie Systemu Informacyjnego Schengen oraz baz danych Eurodac i ECRIS;
• budowanie potencjału poprzez łączenie zasobów: w oparciu o sukces podejścia sieciowego, które zostało już wdrożone w takich dziedzinach jak handel narkotykami i bezpieczeństwo transportu, Komisja będzie pracować nad dalszym łączeniem wiedzy fachowej w zakresie bezpieczeństwa na szczeblu UE, zwłaszcza w dziedzinach, w których poszczególnym państwom członkowskim brakuje wiedzy fachowej lub zasobów – takich jak bezpieczeństwo cybernetyczne czy materiały chemiczne, biologiczne, radiologiczne lub jądrowe;
• odpowiedź na zmieniające się zagrożenia: choć ogólne ramy prawne UE udowodniły swoją użyteczność, Komisja nieustannie analizuje potrzebę ich dostosowania, na przykład z udziałem nowo utworzonej grupy ekspertów wysokiego szczebla ds. radykalizacji. W nadchodzących miesiącach kluczowy będzie przegląd unijnej strategii bezpieczeństwa cybernetycznego, którego celem jest przedstawienie aktualnej i skutecznej odpowiedzi na rosnące zagrożenie ze strony cyberprzestępczości. Nowa komisja specjalna Parlamentu Europejskiego ds. terroryzmu będzie stanowić dodatkową okazję do omówienia, w jaki sposób unijne środki zwalczania terroryzmu można dostosowywać do stale zmieniających się zagrożeń.

Kontekst

Bezpieczeństwo to priorytet polityczny obecnej Komisji, podkreślany wielokrotnie od początku jej kadencji – począwszy od wytycznych politycznych przewodniczącego Jean-Claude’a Junckera z lipca 2014 r. aż po ostatnie orędzie o stanie Unii z 14 września 2016 r.

Europejska agenda bezpieczeństwa stanowi punkt odniesienia dla działań Komisji w tej dziedzinie. Określono w niej główne działania mające zapewnić skuteczne reagowanie UE na terroryzm i zagrożenia bezpieczeństwa, obejmujące zwalczanie radykalizacji, zwiększanie bezpieczeństwa cybernetycznego, odcięcie finansowania terroryzmu oraz poprawę wymiany informacji. Od momentu przyjęcia agendy poczyniono znaczne postępy w jej realizacji, tym samym przygotowując grunt pod skuteczną i rzeczywistą unię bezpieczeństwa. Postępy te są przedstawiane w regularnie publikowanych sprawozdaniach Komisji.

Załączoną do dzisiejszego sprawozdania kompleksową ocenę oparto o własne analizy służb Komisji, badania przeprowadzone wraz z organami państw członkowskich i agencjami UE oraz dialog z wieloma zainteresowanymi stronami, w tym z Parlamentem Europejskim, parlamentami krajowymi, społeczeństwem obywatelskim, ośrodkami analitycznymi, środowiskiem akademickim i przedstawicielami przemysłu.

Komisja przedstawi kompleksową ocenę Parlamentowi Europejskiemu i Radzie. Zachęca też obie instytucje do podjęcia dialogu w celu przeanalizowania ustaleń.

Dodatkowe informacje

• Komunikat: Dziewiąte sprawozdanie w sprawie postępów w realizacji unii bezpieczeństwa
• Załącznik: Dokument roboczy służb Komisji – kompleksowa ocena polityki UE w dziedzinie bezpieczeństwa
• Załącznik (2): Dokument roboczy służb Komisji – kompleksowa ocena polityki UE w dziedzinie bezpieczeństwa
• Komunikat: Europejska agenda bezpieczeństwa
• Zestawienie informacji: Europa, która chroni
• Zestawienie informacji: Europejska agenda bezpieczeństwa – aktualna sytuacja