Prawo UE coraz sprawniejsze

Komisja Europejska podkreśliła ponownie, że pragnie zapewnić skuteczne stosowanie całego unijnego prawodawstwa, w szczególności przepisów dotyczących największego na świecie jednolitego rynku zamieszkiwanego przez 500 milionów obywateli.

Sprawozdanie roczne daje jasny obraz tego, jak Komisja monitorowała i egzekwowała prawo Unii Europejskiej w 2015 r., zaś Tabela wyników jednolitego rynku pokazuje, że w większości dziedzin eliminowane są bariery dla swobodnego przepływu osób, towarów, usług i kapitału w UE. Dzięki konstruktywnemu dialogowi między Komisją a państwami członkowskimi problematyczne kwestie związane z przestrzeganiem prawa UE coraz częściej rozstrzygane są bez konieczności uciekania się do formalnych procedur.

Jednocześnie w niektórych dziedzinach nie ma poprawy lub nawet doszło do pogorszenia sytuacji i powstają nowe bariery. Jednolity rynek musi też dostosować się do nowych realiów: musi się na nim znaleźć się miejsce także dla innowacyjnych pomysłów i nowych modeli biznesowych.

Sprawozdanie roczne z kontroli stosowania prawa UE

W 33. sprawozdaniu rocznym z kontroli stosowania prawa UE opisano, jak państwa członkowskie stosują prawo UE w najważniejszych dziedzinach, a także przedstawiono główne tendencje w egzekwowaniu przepisów w 2015 r. Jedną z tych dziedzin jest jednolity rynek, który pozostaje najistotniejszym atutem Europy dla milionów obywateli i przedsiębiorstw. Korzystają oni codziennie z możliwości mieszkania, pracy i handlu w 28 państwach członkowskich, mając przy tym pewność, że stosunki między nimi podlegają jasnym zasadom.

Komisja wszczyna postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, gdy dane państwo nie usuwa domniemanego naruszenia prawa UE. Może to nastąpić w dwóch różnych sytuacjach. Po pierwsze, jeżeli państwo członkowskie nie zgłasza w uzgodnionym terminie krajowych środków transpozycji unijnej dyrektywy do prawa krajowego. Po drugie, gdy prawo państwa członkowskiego jest niezgodne z prawem UE lub gdy organy krajowe niewłaściwie je stosują.

Łączna liczba postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego jest o wiele niższa niż pięć lat temu. To dowód na to, że zorganizowany dialog z państwami członkowskimi, podejmowany przed ostatecznym wszczęciem postępowania, jest w wielu przypadkach skuteczny. Jest to również zasługa determinacji Komisji, by wspólnie z państwami członkowskimi dążyć do poprawy przestrzegania prawa UE na wczesnym etapie i szybko usuwać potencjalne naruszenia, z korzyścią dla obywateli i przedsiębiorstw. System EU Pilot jest więc wartościowym narzędziem wczesnego korygowania naruszeń prawa UE, podobnie jak procedura powiadamiania o projektach przepisów technicznych dotyczących produktów oraz o usługach społeczeństwa informacyjnego, zanim zostaną one przyjęte.

Poniższy wykres przedstawia ogólny zarys sytuacji w każdym państwie członkowskim: opóźnienia w transpozycji, przypadki nieprawidłowej transpozycji lub nieprawidłowego stosowania prawa Unii.

Podobnie jak w 2014 r., w ubiegłym roku najwięcej spraw wszczęto w dziedzinie środowiska i transportu.

Zwalczanie opóźnień w transpozycji dyrektyw

Zadaniem Komisji jest zapewnienie, by państwa członkowskie transponowały europejskie dyrektywy do krajowych porządków prawnych w terminach, do których państwa same się zobowiązały. Jeżeli prawo unijne nie jest transponowane na czas, obywatele i przedsiębiorstwa nie mogą czerpać pełnych korzyści z prawa UE. Zmniejsza to ogólną pewność prawa i powoduje niesprawiedliwe zróżnicowanie warunków działania na jednolitym rynku.

W 2015 r. liczba nowych postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego z powodu opóźnień w transpozycji nieznacznie spadła w porównaniu z 2014 r. Postępowania wszczęte w ubiegłym roku dotyczyły m.in. dyrektyw w sprawie uprawnień Europejskiego Urzędu Nadzoru, podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Wypłacalność II), kontrolowania zagrożeń poważnymi awariami związanych z substancjami niebezpiecznymi oraz ustanowienia jednolitego europejskiego obszaru kolejowego.

Aby ułatwić transponowanie dyrektyw w terminie, Komisja nieustannie wspiera państwa członkowskie, oferując im plany wdrażania, specjalne strony internetowe i wytyczne oraz wymianę najlepszych praktyk na spotkaniach grup ekspertów.

Jeżeli państwo członkowskie nie dokona transpozycji dyrektywy w ustalonym terminie, Komisja nie waha się czynić pełnego użytku z systemu kar finansowych wprowadzonego Traktatem z Lizbony: skierowała do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej sześć spraw, domagając się nałożenia kar finansowych. Sprawy te dotyczyły Niemiec, Grecji, Luksemburga, Słowenii i Polski (w dwóch przypadkach).

Tabela wyników jednolitego rynku

Fakt, że dyrektywa została transponowana w terminie, nie oznacza jeszcze, że odbyło się to prawidłowo. Tabela wyników jednolitego rynku daje dokładny obraz stanu wdrożenia unijnych przepisów dotyczących jednolitego rynku. Jest to także ocena sposobu stosowania prawa UE przez państwa członkowskie UE. Można z niej dowiedzieć się, co jeszcze trzeba poprawić.

W zależności od wyników uzyskanych w 2015 r. w ramach różnych narzędzi zarządzania i obszarów polityki państwa członkowskie otrzymały zielone kartki (dobre wyniki), żółte (średnie) lub czerwone (poniżej średniej).

Tabela ocenia nie tylko przestrzeganie przepisów dotyczących jednolitego rynku przez państwa członkowskie, ale także sposób, w jaki pomagają one obywatelom i przedsiębiorstwom przy użyciu różnych ogólnych narzędzi informacyjnych i służących do poszukiwania pracy (portal Twoja Europa, Twoja Europa – Porady, Solvit, EURES). Tabela wyników pokazuje również otwartość państw członkowskich na handel i inwestycje oraz ich szersze działania w zakresie otwierania na konkurencję takich sektorów jak zamówienia publiczne, kwalifikacje zawodowe lub usługi pocztowe.

Biorąc pod uwagę wszystkie oceniane dziedziny, najlepsze wyniki osiągnęły Chorwacja, Cypr, Estonia, Irlandia i Słowacja.

Komisja reaguje na skargi obywateli

Jeśli obywatel lub inny podmiot uważa, że doszło do naruszenia prawa UE, może to zgłosić, korzystając z formularza skargi dostępnego na internetowym portalu Europa w zakładce Prawa i możliwości. W 2015 r., podobnie jak w poprzednim roku, większość skarg dotyczyła zatrudnienia i spraw społecznych, jednolitego rynku oraz wymiaru sprawiedliwości i praw konsumenta. Przy użyciu formularza skargi SOLVIT pomaga obywatelom i firmom w rozwiązywaniu problemów w relacjach z organami publicznymi w innych krajach UE.

Kontekst

Już od 1984 r. w odpowiedzi na prośbę Parlamentu Europejskiego Komisja przedstawia roczne sprawozdanie z kontroli stosowania prawa UE w roku poprzednim. Następnie Parlament Europejski przyjmuje rezolucję w sprawie sprawozdania Komisji.

Internetowa tabela wyników jednolitego rynku jest publikowana co roku. Służy ona do monitorowania wyników państw członkowskich UE w różnych dziedzinach polityki (zamówienia publiczne, kwalifikacje zawodowe, usługi pocztowe, integracja handlowa, otwartość rynku) i w ramach różnych narzędzi zarządzania (postępowania w sprawie transpozycji i uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego oraz system EU Pilot w obszarach związanych z jednolitym rynkiem, EURES, Twoja Europa, Twoja Europa – Porady, Solvit, IMI, obszary priorytetowe, Europejskie Centra Konsumenckie, sieć współpracy w zakresie ochrony konsumenta, system informacji o przepisach technicznych (TRIS)).

Dodatkowe informacje

Sprawozdanie roczne z kontroli stosowania prawa UE:

Tabela wyników jednolitego rynku:

tabela wyników

– arkusze informacyjne dotyczące poszczególnych krajów