W związku z kryzysem energetycznym Komisja konsultuje z państwami członkowskimi wniosek w sprawie przedłużenia i zmiany tymczasowych ram kryzysowych.

Komisja Europejska przekazała państwom członkowskim do konsultacji projekt wniosku w sprawie przedłużenia i dostosowania tymczasowych kryzysowych ram pomocy państwa, przyjętych przez Komisję 23 marca 2022 r., aby umożliwić państwom członkowskim wykorzystanie elastyczności przewidzianej w zasadach pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście wojny Rosji przeciwko Ukrainie. Tymczasowe ramy kryzysowe zmieniono po raz pierwszy 20 lipca 2022 r. w celu uzupełnienia legislacyjnego pakietu gotowości do zimy oraz zgodnie z celami planu REPowerEU.

Wiceprzewodnicząca wykonawcza Margrethe Vestager, odpowiedzialna za politykę konkurencji, powiedziała: Mierzymy się z poważnym kryzysem energetycznym, który dotyka gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa w całej Europie. W odpowiedzi na to wspólne wyzwanie powinniśmy podjąć zgodne i skoordynowane działania, które nie podważą fundamentu Europy, tzn. naszego jednolitego rynku. W tym celu Komisja wprowadziła tymczasowe kryzysowe ramy pomocy państwa. Określono w nich jasne horyzontalne kryteria, które obowiązują wszystkie państwa członkowskie i pozwalają im udzielać niezbędnego i proporcjonalnego wsparcia gospodarkom w czasie obecnego kryzysu. Ponieważ kryzys trwa i ewoluuje, musimy zadbać, by tymczasowe ramy kryzysowe pozostały adekwatne do zakładanych celów. Przekazaliśmy państwom członkowskim do konsultacji wniosek dotyczący przedłużenia i zmiany tymczasowych ram kryzysowych, aby uwzględnić zmieniające się potrzeby państw członkowskich i przemysłu. Wniosek ten ma jednocześnie utrzymać i wzmocnić zabezpieczenia, które są ważne dla ochrony równych warunków działania i osiągnięcia naszych celów ekologicznych. Pełna treść oświadczenia jest dostępna tutaj.

W świetle gospodarczych skutków rosyjskiej wojny napastniczej przeciwko Ukrainie oraz jej wpływu na sytuację energetyczną Komisja proponuje przedłużenie i zmianę tymczasowych ram kryzysowych. Przesłane państwom członkowskim propozycje zmian uzupełniają wniosek Komisji w sprawie nadzwyczajnej interwencji rynkowej, w sprawie którego Rada osiągnęła porozumienie polityczne 30 września 2022 r. Ich celem jest zapewnienie, aby tymczasowe ramy kryzysowe dalej pozwalały państwom członkowskim udzielać niezbędnego i proporcjonalnego wsparcia gospodarkom, chroniąc jednocześnie równe warunki działania. Komisja konsultuje się z państwami członkowskimi w sprawie ewentualnych zmian dotyczących między innymi następujących kwestii:

• przedłużenia tymczasowych ram kryzysowych;
• proporcjonalnego podwyższenia maksymalnych pułapów pomocy ustanowionych w przepisach dotyczących ograniczonych kwot pomocy, które umożliwiają państwom członkowskim przyznawanie dotacji bezpośrednich lub innych form pomocy przedsiębiorstwom w każdym sektorze dotkniętym kryzysem, w tym w sektorze rolnictwa i rybołówstwa;
• ukierunkowanego dostosowania, ze względu na dużą zmienność rynku, które jeszcze bardziej ułatwi dostęp do wsparcia płynności na pokrycie kosztów zabezpieczeń finansowych potrzebnych przedsiębiorstwom energetycznych do prowadzenia ich działalności handlowej;  
•  uproszczenia kryteriów, aby umożliwić państwom członkowskim wspieranie przedsiębiorstw dotkniętych wysokimi cenami energii, w tym odbiorców energochłonnych, i jednocześnie zapewnić, aby wsparcie pozostało ukierunkowane i proporcjonalne oraz nadal istniały zachęty do redukcji zapotrzebowania na energię;
• wyjaśnienia kryteriów służących utrzymaniu skutecznej konkurencji, które Komisja zamierza stosować przy ocenie pomocy na dokapitalizowanie oraz
• dodatkowych środków mających przyczynić się do zmniejszenia zapotrzebowania na energię elektryczną, zgodnie z wnioskiem Komisji w sprawie nadzwyczajnej interwencji rynkowej, w sprawie którego Rada osiągnęła porozumienie polityczne 30 września 2022 r.

Państwa członkowskie mają teraz możliwość zgłoszenia uwag do projektu wniosku Komisji.

Kontekst

Tymczasowe kryzysowe ramy pomocy państwa, przyjęte 23 marca 2022 r., umożliwiają państwom członkowskim wykorzystanie elastyczności przewidzianej w zasadach pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście wojny Rosji przeciwko Ukrainie.

Tymczasowe ramy kryzysowe zmieniono 20 lipca 2022 r. w celu uzupełnienia legislacyjnego pakietu gotowości do zimy oraz zgodnie z celami planu REPowerEU.

W obecnie obowiązujących tymczasowych ramach kryzysowych przewidziano następujące rodzaje pomocy, której mogą udzielać państwa członkowskie:

• ograniczona kwota pomocy, w dowolnej formie, dla przedsiębiorstw dotkniętych obecnym kryzysem lub wynikającymi z niego sankcjami i środkami odwetowymi, podwyższona maksymalnie do 62 tys. euro w rolnictwie, 75 tys. euro w sektorach rybołówstwa i akwakultury oraz do 500 tys. euro we wszystkich pozostałych sektorach;
• wsparcie płynności w formie gwarancji państwowych i subsydiowanych pożyczek;
• pomoc rekompensująca wysokie ceny energii. Pomoc, która może być przyznawana w dowolnej formie, częściowo zrekompensuje przedsiębiorstwom – w szczególności energochłonnym użytkownikom energii – dodatkowe koszty wynikające z wyjątkowego wzrostu cen gazu i energii elektrycznej. Całkowita pomoc na beneficjenta nie może przekroczyć 30 proc. kosztów kwalifikowalnych i – aby zachęcić do oszczędzania energii – powinna odnosić się do nie więcej niż 70 proc. zużycia gazu i energii elektrycznej w tym samym okresie poprzedniego roku, do maksymalnej kwoty 2 mln euro w danym momencie. Jeżeli przedsiębiorstwo ponosi straty operacyjne, konieczna może być dalsza pomoc w celu zapewnienia kontynuacji działalności gospodarczej. W związku z tym państwa członkowskie mogą przyznać pomoc przekraczającą te pułapy – do 25 mln euro dla energochłonnych użytkowników energii oraz do 50 mln euro dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w sektorach i podsektorach szczególnie dotkniętych;
• środki przyspieszające wprowadzanie energii odnawialnej. Państwa członkowskie mogą ustanawiać programy inwestycji w energię ze źródeł odnawialnych, m.in. wodór odnawialny, biogaz i biometan, a także w magazynowanie energii i energię cieplną ze źródeł odnawialnych, m.in. stosowanie pomp ciepła. W ramach tych programów dopuszcza się uproszczone procedury przetargowe, które można szybko wdrożyć, przy jednoczesnym zapewnieniu wystarczających zabezpieczeń w celu ochrony równych warunków działania. Możliwe jest w szczególności ustanawianie programów ukierunkowanych na konkretną technologię, która wymaga wsparcia ze względu na szczególne cechy krajowego koszyka energetycznego; oraz
• środki ułatwiające obniżenie emisyjności procesów przemysłowych. Aby jeszcze bardziej przyspieszyć dywersyfikację dostaw energii, państwa członkowskie mogą wspierać inwestycje służące odchodzeniu od paliw kopalnych, w szczególności poprzez elektryfikację, środki efektywności energetycznej oraz wprowadzanie wodoru odnawialnego i wodoru elektrolitycznego spełniającego określone warunki. Państwa członkowskie mogą (i) ustanawiać nowe programy oparte na przetargach albo (ii) bezpośrednio wspierać projekty bez organizowania przetargów, przy czym obowiązywać będą pewne ograniczenia wielkości wkładu ze środków publicznych przypadającego na jedną inwestycję. Wprowadzone zostaną specjalne premie uzupełniające przyznawane małym i średnim przedsiębiorstwom oraz w przypadku szczególnie energooszczędnych rozwiązań.

Z zakresu stosowania tych środków wyłączone są podmioty kontrolowane przez Rosję, które zostały objęte sankcjami.

Obecnie obowiązujące tymczasowe ramy kryzysowe stosuje się do 31 grudnia 2022 r. w odniesieniu do środków wsparcia płynności i środków dotyczących zwiększonych kosztów energii. Pomoc na wprowadzanie odnawialnych źródeł energii i obniżenie emisyjności przemysłu może być przyznawana do końca czerwca 2023 r.

Więcej informacji na temat tymczasowych ram kryzysowych i innych działań podjętych przez Komisję w odpowiedzi na skutki gospodarcze wojny Rosji przeciwko Ukrainie można znaleźć tutaj.