Partie na nowych zasadach

Parlament Europejski przyjął propozycje KE dotyczące zasad funkcjonowania europejskich partii i fundacji politycznych. Chodzi m.in. o bardzie bezpośrednie powiązanie wyniku wyborczego z finansowaniem oraz czytelne zadeklarowanie, z którą partią europejską powiązane jest startujące w wyborach ugrupowanie. – Zbyt często ogólnoeuropejskie wybory były tylko sumą kampanii krajowych – mówił szef KE Jean-Claude Juncker.

Komisja z zadowoleniem przyjęła wynik głosowania w Parlamencie Europejskim nad jej propozycjami przedstawionymi w orędziu o stanie Unii w 2017 r., dotyczącymi reformy zasad funkcjonowania europejskich partii i fundacji politycznych. Zmiany te zwiększą przejrzystość, tak aby obywatele wiedzieli, za czym opowiadają się w wyborach europejskich, wzmocnią legitymację demokratyczną poprzez finansowanie w większym stopniu odzwierciedlające preferencje wyborców oraz zwiększą skuteczność egzekwowania przepisów, aby w przypadku nadużyć można było podejmować odpowiednie działania i odzyskiwać środki pieniężne.

Przewodniczący KE Jean-Claude Juncker w orędziu o stanie Unii wygłoszonym 13 września 2017 r. powiedział: – Unia musi zrobić ogromny krok naprzód, jeśli chodzi o demokrację. Zbyt często ogólnoeuropejskie wybory nie były niczym więcej, jak tylko sumą kampanii krajowych. Europejska demokracja zasługuje na więcej. Powinniśmy zapewnić europejskim partiom środki pozwalające im lepiej się zorganizować.

Pierwszy wiceprzewodniczący Frans Timmermans po głosowaniu w PE oświadczył: – Jest to ważna reforma i cieszę się, że została ona zrealizowana tak szybko. Europejskie partie polityczne odgrywają zasadniczą i coraz większą rolę w tworzeniu bezpośrednich powiązań pomiędzy obywatelami Unii a europejskim systemem politycznym. Obywatele muszą wiedzieć, na kogo zagłosują, oddając swoje głosy w przyszłorocznych wyborach europejskich, zatem dobrze się stało, że zmiany te zwiększą przejrzystość powiązań między partiami krajowymi i europejskimi. Zapewnią one również, aby wydatkowanie środków publicznych na te partie w większym stopniu odzwierciedlało głosy oddane na zwycięskich kandydatów oraz pomoże nam odzyskiwać niewłaściwie wykorzystane fundusze.

Zmiana rozporządzenia w sprawie europejskich partii i fundacji politycznych wypełni luki prawne, które umożliwiały niewłaściwe wykorzystanie pieniędzy europejskich podatników. W niektórych przypadkach członkowie tej samej partii krajowej wspierali finansowo tworzenie różnych partii europejskich. Ponadto istniejący system rozdzielania unijnych środków finansowych przeznaczonych dla europejskich partii politycznych niedostatecznie odzwierciedlał wyniki wyborów europejskich. Partie starające się o takie środki miały również trudności ze spełnieniem wymogów dotyczących współfinansowania.

Przyjęte zmiany pozwolą na bardziej bezpośrednie powiązanie wyniku wyborczego z finansowaniem,poprzez zwiększenie odsetka łącznych funduszy, który przydziela się na podstawie uzyskanych głosów, z 85 proc. do 90 proc. W obecnym systemie 15 proc. środków finansowych dzieli się pomiędzy wszystkie partie, bez względu na to, ilu wyborców reprezentują.

Dzięki przyjętym zmianom związki między europejskimi a krajowymi partiami staną się dla obywateli europejskich bardziej przejrzyste. Ma temu służyć wymóg, aby partie krajowe na swoich stronach internetowych w sposób wyraźny umieszczały logo i program polityczny partii europejskiej, z którą są powiązane. Krajowe partie zachęca się również do zamieszczania informacji o równowadze płci wśród ich posłów do Parlamentu Europejskiego.

Ponadto, aby zapewnić lepsze zarządzanie pieniędzmi podatników, proponowana reforma wyeliminuje luki prawne, które umożliwiają partiom nadużywanie systemu poprzez tworzenie wielu europejskich partii, z których każda kwalifikuje się do otrzymania dodatkowych środków finansowych.

Kontekst

Istnienie europejskich partii politycznych jest przewidziane w Traktacie o Unii Europejskiej, który stanowi, że: partie polityczne na poziomie europejskim przyczyniają się do kształtowania europejskiej świadomości politycznej i wyrażania woli obywateli Unii. Wprowadzone w 2014 r. rozporządzenie w sprawie statusu i finansowania europejskich partii politycznych i europejskich fundacji politycznych zwiększa widoczność, rozpoznawalność, skuteczność, przejrzystość i rozliczalność europejskich partii politycznych i związanych z nimi fundacji politycznych.

Partie i fundacje polityczne spełniające szereg warunków mają teraz szansę stać się europejskimi podmiotami prawnymi posiadającymi dostęp do unijnego wsparcia finansowego. Warunki te obejmują reprezentację w wystarczająco dużej liczbie państw członkowskich UE oraz poszanowanie – zarówno w programie, jak i w działalności – wartości, na których opiera się UE.