Każdego roku Parlament przyznaje Nagrodę im. Sacharowa, aby uhonorować wyjątkowe osoby i organizacje broniące praw człowieka i podstawowych wolności. W 2023 r. nagrodę otrzymała Jina Mahsa Amini i irański Ruch Kobieta, Życie, Wolność.
Nominacje mogą zgłaszać grupy polityczne Parlamentu lub grupa co najmniej 40 posłów i posłanek do Parlamentu Europejskiego. Tegoroczne nominacje zostały przedstawione podczas wspólnego posiedzenia parlamentarnej Komisji Spraw Zagranicznych i Komisji Rozwoju oraz Podkomisji Praw Człowieka 26 września 2024 r.
Nominacje do Nagrody im. Sacharowa 2024
Nominacją Grupy Europejskiej Partii Ludowej jest María Corina Machado – liderka sił demokratycznych w Wenezueli, a także prezydent elekt Edmundo González Urrutia, reprezentujący wszystkich Wenezuelczyków w kraju i za granicą walczących o przywrócenie wolności i demokracji.
Machado wygrała prawybory w 2023 r., aby wziąć udział w wyborach prezydenckich w 2024 r. jako kandydatka opozycji demokratycznej. Po tym, jak została arbitralnie zdyskwalifikowana przez wenezuelski reżim, kandydatem został Edmundo González Urrutia.
W okresie poprzedzającym wybory w lipcu 2024 r. doszło do powszechnych represji, w tym dyskwalifikacji, aresztowań i naruszeń praw człowieka. Urzędujący prezydent Wenezueli Nicolás Maduro ogłosił zwycięstwo w wyborach, ale wyniki zostały zakwestionowane przez niezależnych obserwatorów, w tym ONZ. Parlament Europejski uznał Gonzáleza za prawowitego prezydenta Wenezueli w rezolucji z września 2024 r.
Machado ukryła się, obawiając się o swoje życie. 2 września 2024 r. wenezuelski sąd wydał nakaz aresztowania Gonzáleza, co spotkało się z międzynarodowym potępieniem. González przeniósł się do Hiszpanii, gdzie otrzymał azyl.
Nominacją Grupy Europejskich Konserwatystów i Reformatorów jest również Edmundo González Urrutia.
„Women Wage Peace” i „Women of the Sun” oraz ich współzałożycielki Yael Admi i Reem Hajajreh zostały nominowane przez Grupę Socjalistów i Demokratów.
Women of the Sun to założone w 2021 r. niezależne stowarzyszenie palestyńskich kobiet, zrzeszające kobiety, młodzież i dzieci z Zachodniego Brzegu, Strefy Gazy i palestyńskiej diaspory. Starają się szerzyć świadomość na temat pokoju między społecznościami.
Women Wage Peace to arabsko-żydowska organizacja założona w 2014 r. Jej celem jest promowanie pokojowych, pełnych szacunku i wzajemnie akceptowalnych rozwiązań konfliktu izraelsko-palestyńskiego, z aktywnym udziałem kobiet na wszystkich etapach negocjacji.
W marcu 2022 r. obie organizacje ogłosiły partnerstwo w celu zakończenia rozlewu krwi. Ich liderki otrzymały liczne wyróżnienia i są nominowane do Pokojowej Nagrody Nobla.
Grupa Renew Europe również nominowała „Women Wage Peace” i „Women of the Sun”.
Elon Musk, CEO firm SpaceX i Tesla, właściciel platformy mediów społecznościowych X (dawniej Twitter) i założyciel kilku firm, w tym Neuralink i OpenAI, został nominowany przez grupy Patrioci za Europą i Europa Suwerennych Narodów. Musk przejął Twittera w 2022 r., deklarując, że jego celem jest ochrona wolności słowa. W 2024 r. przywrócił zablokowane konta, argumentując, że kontrowersyjne opinie zasługują na udział w debacie w celu ochrony demokracji.
Musk ujawnił również praktyki cenzury i opowiadał się za regulacjami chroniącymi różnorodność opinii. Ponadto jest zaangażowany w rozszerzanie dostępu do Internetu w odległych obszarach, promowanie włączenia cyfrowego i równości w dostępie do informacji.
Dr Gubad Ibadoghlu, nominowany przez grupę Zielonych/EFA, to akademicki działacz antykorupcyjny z Azerbejdżanu. Został aresztowany w 2023 r. po tym, jak skrytykował krajowy przemysł naftowy i gazowy oraz założył organizację charytatywną w celu zwrotu skradzionych zasobów publicznych. Obecnie przebywa w areszcie domowym i grozi mu do 17 lat więzienia.
Jego zatrzymanie było początkiem trwających represji wobec środowiska akademickiego i społeczeństwa obywatelskiego przed forum COP29 w listopadzie, którego gospodarzem będzie Baku. W rezolucji z kwietnia 2024 r. Parlament wezwał do wycofania zarzutów przeciwko niemu i zniesienia zakazu podróżowania.
Dziennikarze w Palestynie (Hamza i Wael Al-Dahdouh, Plestia Alaqad, Shireen Abu Akleh i Ain Media w hołdzie dla Yassera Murtaja i Roshdiego Sarraja) zostali nominowani przez Lewicę. Co najmniej 116 dziennikarzy, w tym 111 Palestyńczyków, zginęło w Strefie Gazy od 7 października 2023 r. Wielu innych dziennikarzy zostało zaatakowanych, zatrzymanych lub zastraszonych, zaginęło lub padło ofiarą cenzury i cyberataków.
Dziennikarze zabici podczas relacjonowania konfliktu to m.in. Shireen Abu Akleh, Hamza Al-Dahdouh, Yasser Murtaja i Roshdi Sarraj. Pomimo niebezpieczeństwa, dziennikarze kontynuują swoją pracę, aby ujawnić prawdę o sytuacji w Gazie, często bez ochrony lub międzynarodowego nadzoru.
Nagroda im. Sacharowa
Doroczna Nagroda im. Sacharowa za wolność myśli jest przyznawana osobom i organizacjom broniącym praw człowieka i podstawowych wolności od 1988 roku. Została nazwana na cześć sowieckiego fizyka i dysydenta politycznego Andrieja Sacharowa; nagroda pieniężna wynosi 50 000 euro.
- 17 października: parlamentarne Komisje Spraw Zagranicznych i Rozwoju głosują nad wyborem trzech finalistów
- 24 października: Przewodnicząca Parlamentu Roberta Metsola i liderzy grup politycznych decydują o zwycięzcy
- 18 grudnia: Ceremonia wręczenia Nagrody im. Sacharowa w Strasburgu
