Mocne fundamenty UE

Europejska unia gospodarcza i walutowa (EGW) znajduje się dziś w o wiele lepszym stanie niż przed kryzysem finansowym. Jednak pomimo postępów, w szczególności w zakresie wzmacniania zarządzania gospodarczego i tworzenia unii bankowej, budowa UGW nadal pozostaje niezakończona. Rozbieżność w zakresie wyników gospodarczych w całej strefie euro jest znaczna. W obliczu prawie 18 milionów bezrobotnych i wielu osób, które są w naszych społeczeństwach narażone na wykluczenie społeczne, należy podjąć więcej działań, by przekształcić strefę euro we w pełni stabilną strukturę. Komisja Europejska realizuje w tej chwili konkretne działania, które pozwolą na poczynienie kroku dalej niż tylko niezbędne zarządzanie kryzysowe ostatnich lat, w kierunku silniejszej i bardziej kompletnej unii; w kierunku unii zbudowanej na trwałej, sprawiedliwej i posiadającej legitymację demokratyczną podstawie, która przyczyni się do zwiększenia liczby miejsc pracy, pobudzenia wzrostu i zapewnienia dobrobytu dla wszystkich obywateli. Tak brzmi przesłanie „Sprawozdania czterech przewodniczących i prezesa EBC ”, które będzie realizowane w kilku etapach, a którego celem jest ukończenie UGW w ciągu najbliższych dziesięciu lat.

Po przedłożeniu sprawozdania przez przewodniczących Komisji, szczytu państw strefy euro, Eurogrupy, Parlamentu Europejskiego oraz prezesa Europejskiego Banku Centralnego Komisja rozpoczęła w dniu 1 lipca 2015 r. etap 1 procesu dokończenia budowy UGW („Pogłębianie przez działanie”). W dniu dzisiejszym Komisja przedstawia konkretne środki, za pomocą których ambitny plan pogłębienia UGW ma być zrealizowany.

<iframe src=”http://ec.europa.eu/avservices/play.cfm?ref=I110749&videolang=EN&devurl=http://ec.europa.eu/avservices/video/player/config.cfm” id=”videoplayerI110749″ width=”670″ height=”378″ frameborder=”0″ scrolling=”no” webkitAllowFullScreen=”true” mozallowfullscreen=”true” allowFullScreen=”true”></iframe>

 

Pakiet środków przyjęty przez kolegium komisarzy pociąga za sobą zmianę podejścia do europejskiego semestru, między innymi poprzez pogłębiony dialog demokratyczny i dalszą poprawę zarządzania gospodarczego, czego wyrazem ma być utworzenie krajowych rad ds. konkurencyjności i doradczej Europejskiej Rady Budżetowej oraz bardziej spójna reprezentacja strefy euro w międzynarodowych instytucjach finansowych, zwłaszcza w MFW. W pakiecie tym określono również kroki na rzecz utworzenia unii bankowej, zwłaszcza za pośrednictwem europejskiego systemu gwarancji depozytów i działań zmierzających do dalszego zmniejszenia ryzyka w systemie bankowym.

Valdis Dombrovskis, wiceprzewodniczący Komisji odpowiedzialny za euro i dialog społeczny, powiedział: – Europejska unia gospodarcza i walutowa potrzebuje solidnych fundamentów, by być bardziej odporną na wstrząsy, które mogą ją dotknąć w przyszłości, oraz móc oprzeć się globalnym wyzwaniom, które nas czekają. Proponujemy podjęcie konkretnych kroków w kierunku poprawy unijnych przepisów dotyczących zarządzania gospodarczego, które zostały ostatnio wzmocnione w bezpośrednim następstwie kryzysu. Przepisy już są – musimy je tylko lepiej wykorzystywać. Patrząc w przyszłość, będziemy musieli wykorzystać najbliższe dwa lata na dojście do konsensusu co do dalekosiężnych zmian, które są nam potrzebne w celu dokończenia budowy unii gospodarczej i walutowej.

Pierre Moscovici, unijny komisarz ds. gospodarczych i finansowych, podatków i ceł, stwierdził: – W pakiecie chodzi o ponowne zwiększenie gospodarczej i społecznej konwergencji w naszej unii walutowej. Kolejnym etapem będzie konwergencja polityczna i demokratyczna odnowa.

Pakiet uzgodniony przez kolegium komisarzy stanowi wkład do wzmocnienia UGW. Obejmuje on w szczególności następujące elementy:

1) Zewnętrzna reprezentacja strefy euro

Reprezentowanie strefy euro na zewnątrz nie nadąża za coraz większą gospodarczą i finansową wagą strefy euro. Dolar amerykański ma na przykład jednego silnego reprezentanta na międzynarodowych forach gospodarczych i finansowych, natomiast państwa członkowskie strefy euro nie przemawiają jednym głosem. Dlatego też Komisja przedstawia plan działania, który ma umożliwić państwom członkowskim strefy euro wyrażania jednolicie swojego stanowiska w ich wspólnym interesie. W szczególności Komisja proponuje ustanowienie jednolitej reprezentacji strefy euro w Międzynarodowym Funduszu Walutowym z przewodniczącym Eurogrupy jako przedstawicielem strefy euro. Komisja proponuje, by osiągnąć ten cel w kilku etapach (jak przedstawiono tutaj).

2) Kroki w kierunku unii finansowej

Oprócz postępów w dziedzinie zarządzania gospodarczego niezbędnym krokiem w kierunku pełnej i pogłębionej UGW jest dokończenie tworzenia unii bankowej. Mimo poczynionych postępów banki i państwa w strefie euro są wciąż zbyt ściśle ze sobą powiązane. Urzeczywistnienie unii bankowej wymaga implementacji uzgodnionego już ustawodawstwa i dalszych środków służących wzmocnieniu stabilności finansowej.

Brakującym elementem unii bankowej jest wciąż wspólny system gwarantowania depozytów. Jak oświadczył przewodniczący Jean-Claude Juncker w swoim orędziu o stanie Unii , jeszcze przed końcem roku Komisja przedstawi wniosek ustawodawczy w sprawie pierwszych działań w kierunku europejskiego systemu gwarantowania depozytów (EDIS) w celu utworzenia systemu bardziej europejskiego, który byłby niezależny od portfeli poszczególnych państw. Dzięki temu obywatele będą spokojni o bezpieczeństwo swoich depozytów niezależnie od miejsca, w którym się znajdują. Komisja zaproponuje system oparty na reasekuracji, w którym krajowe systemy państw członkowskich zostaną zachowane. Przedstawiony pakiet zostanie uzupełniony wnioskiem ustawodawczym w późniejszym terminie w tym roku.

Zobowiązaniem Komisji pozostaje również dalsze zmniejszanie zagrożeń i zapewnianie równych warunków działania w sektorze bankowym oraz ograniczanie sprzężenia zwrotnego między państwami a bankami. Oprócz ukończenia unii bankowej jako priorytet należy traktować również unię rynków kapitałowych.

3) Odnowiony europejski semestr

W trakcie pierwszego roku swojej kadencji Komisja Junckera usprawniła już europejski semestr, umożliwiając bardziej rzeczywisty dialog z państwami członkowskimi poprzez publikację sprawozdań dotyczących poszczególnych krajów już w lutym, tj. trzy miesiące przed sporządzeniem zaleceń dla poszczególnych krajów. W przyszłości dyskusje i zalecenia dla strefy euro jako całości będą organizowane przed debatami dotyczącymi poszczególnych krajów, tak by wyzwania wspólne dla wszystkich były też przez wszystkich jednolicie uwzględniane.

Zatrudnienie i aspekty społeczne będą w przyszłości odgrywać większą rolę zarówno w europejskim semestrze, jak i w procesie pogłębiania UGW. Centralną rolę powinni odgrywać przy tym partnerzy społeczni. Komisja zadba również o to, by w nowych programach dostosowań makroekonomicznych uwzględniano w większym stopniu sprawiedliwość społeczną, tak jak to miało miejsce w przypadku Grecji, gdzie Komisja przygotowała także swoją pierwszą ocenę skutków społecznych .

4) Poprawa instrumentów zarządzania gospodarczego

Ramy zarządzania gospodarczego zostały w ostatnich latach nie tylko pogłębione i poszerzone, lecz także zwiększyła się ich złożoność. Przewodniczący Jean-Claude Juncker zapowiedział w swoich wytycznych politycznych przegląd tzw. „sześciopaku” i „dwupaku” ustawodawczego pod kątem stabilności. Ponieważ wspomniane przepisy są w miarę świeże, Komisja chciałaby przed podjęciem decyzji co do konieczności dalszych zmian legislacyjnych zebrać przy pomocy zreformowanych ram zarządzania więcej danych i doświadczeń. W oparciu o dotychczasowe osiągnięcia Komisja zaproponuje praktyczne usprawnienia w celu konsolidacji dotychczasowych praktyk i zwiększenia przejrzystości, przewidywalności i skuteczności obowiązujących przepisów. W celu uzupełnienia i wzmocnienia instrumentów zarządzania gospodarczego Komisja proponuje także, zgodnie ze „sprawozdaniem czterech przewodniczących i prezesa EBC”, utworzenie krajowych rad ds. konkurencyjności oraz Europejskiej Rady Budżetowej pełniącej rolę doradczą.

Krajowe rady ds. konkurencyjności

Komisja zaleca Radzie, by ta zaleciła państwom członkowskim utworzenie krajowych rad ds. konkurencyjności odpowiedzialnych za monitorowanie polityki w dziedzinie konkurencyjności i jej wyników. Struktura tych rad powinna spełniać szereg kryteriów minimalnych, które odzwierciedlą różnice między państwami członkowskimi, i powinna w pełni uwzględniać rolę partnerów społecznych.

Europejska Rada Budżetowa

Komisja utworzy Europejską Radę Budżetową, której zadaniem będzie:

i) ocena ex-post realizacji ram budżetowych UE,

ii) doradztwo w sprawie właściwego kursu polityki budżetowej dla strefy euro jako całości,

iii) współpraca z krajowymi radami polityki budżetowej państw członkowskich oraz

iv) doradztwo ad-hoc dla przewodniczącego na jego żądanie.

Rada będzie samodzielnym gremium składającym się z pięciu ekspertów, funkcjonującym przy Komisji.

Kolejne kroki

W „sprawozdaniu czterech przewodniczących i prezesa EBC” określono trzy różne etapy dokończenia budowy UGW. Przedstawiony dzisiaj pakiet obejmuje etap 1 i przygotowania do etapu 2:

  • Etap 1 lub „Pogłębianie poprzez działanie” (1 lipca 2015 r. – 30 czerwca 2017 r.): wykorzystanie istniejących instrumentów i obowiązujących traktatów do zwiększenia konkurencyjności i konwergencji strukturalnej, prowadzenie odpowiedzialnej polityki budżetowej na poziomie krajowym i na poziomie strefy euro, zakończenie tworzenia unii finansowej oraz zwiększenie odpowiedzialności demokratycznej.
  • Etap 2 lub „Dokończenie budowy unii gospodarczej i walutowej”: podjętych zostanie więcej dalekosiężnych działań; sprawią one, że proces konwergencji będzie bardziej wiążący, przykładowo poprzez ustanowienie zestawu wspólnie uzgodnionych wskaźników dotyczących konwergencji, który miałby charakter prawny, a także poprzez utworzenie organu skarbowego strefy euro.
  • Etap końcowy (najpóźniej w 2025 r.): gdy wszystkie działania zostaną w pełni wdrożone, pogłębiona i rzeczywista UGW będzie zapewniać stabilność i pomyślny rozwój wszystkim obywatelom państw członkowskich UE mających wspólną walutę i będzie stanowić zachętę dla innych państw członkowskich UE do przyłączenia się do tej strefy, gdy tylko będą na to gotowe.

Aby przygotować przejście od etapu 1 do etapu 2 Komisja przedstawi wiosną 2017 r. białą księgę wskazującą dalsze potrzebne działania, w tym środki o charakterze prawnym niezbędne do ukończenia UGW na etapie 2. Zostanie ona opracowana w porozumieniu z przewodniczącymi innych instytucji UE. W celu przygotowania tej białej księgi i zainicjowania szeroko zakrojonej dyskusji Komisja będzie wspierać prowadzenie rozmów i debat publicznych w całej UE. W połowie 2016 r. Komisja utworzy grupę ekspertów w celu zbadania prawnych, gospodarczych i politycznych warunków wstępnych, które zostaną uwzględnione przy opracowywaniu bardziej długofalowych propozycji opisanych w „sprawozdaniu czterech przewodniczących i prezesa EBC”.

Kontekst

Realizacja pogłębionej i bardziej sprawiedliwej unii gospodarczej i walutowej jest jednym z 10 priorytetów przewodniczącego Junckera przedstawionych w jego wytycznych politycznych . „Sprawozdanie czterech przewodniczących i prezesa EBC”, przedstawione w dniu 22 czerwca 2015 r., jest podstawą do osiągnięcia tego celu w ciągu następnego dziesięciolecia. Sprawozdanie zostało przygotowane na wniosek szczytu szefów państw strefy euro z października 2014 r. i Rady Europejskiej z grudnia 2014 r.

W „sprawozdaniu czterech przewodniczących i prezesa EBC” przedstawiony jest ambitny, lecz pragmatyczny plan działania na rzecz dokończenia budowy UGW poprzez jednoczesne postępy w czterech wymiarach: Po pierwsze, w kierunku prawdziwej unii gospodarczej, dzięki której każda gospodarka będzie miała cechy strukturalne dające jej możliwość pomyślnego rozwoju w ramach unii walutowej. Po drugie, w kierunku unii finansowej, gwarantującej integralność naszej waluty w całej unii walutowej przez ograniczenie ryzyka zagrażającego stabilności finansowej i zwiększenie udziału sektora prywatnego w podziale ryzyka. Po trzecie, w kierunku unii fiskalnej, zapewniającej zarówno długookresową stabilność budżetową, jak i fiskalny mechanizm stabilizacyjny. I wreszcie, w kierunku unii politycznej, która stanowi podstawę wszystkich powyższych przedsięwzięć dzięki prawdziwej demokratycznej odpowiedzialności i zasadności oraz wzmocnieniu instytucjonalnemu.

Więcej informacji: