Łatwiej o alimenty
Przy liczbie par międzynarodowych w UE, którą szacuje się na 16 mln i 30 mln obywateli UE zamieszkujących w państwach trzecich kwestia dochodzenia alimentów z zagranicy będzie zyskiwać na znaczeniu. Typowy przykład: para mieszkająca we Francji się rozwodzi, a ojciec przenosi się do Stanów Zjednoczonych. Czy w takiej sytuacji dziecko będzie nadal otrzymywać alimenty, które zgodnie z orzeczeniem sądu francuskiego ma płacić ojciec? Podpisana przez UE w dniu dzisiejszym konwencja to dokument, który umożliwia współpracę władz amerykańskich z władzami w Europie i zadbanie o to, by ojciec wywiązywał się ze zobowiązań, a dziecko nadal otrzymywało pomoc. Konwencja haska w sprawie alimentów ustanawia ogólnoświatowy system dochodzenia świadczeń na rzecz dzieci oraz innych form alimentów rodzinnych. Tworzy ona wspólne ramy prawne dla państw UE i państw trzecich, tak by władze z różnych państw mogły ze sobą współpracować przy egzekwowaniu roszczeń alimentacyjnych, a dłużnicy nie mieli możliwości uchylania się od zobowiązań poprzez opuszczenie UE. Przewiduje także bezpłatną pomoc prawną w międzynarodowych sprawach dotyczących alimentów na rzecz dzieci. Konwencja stanowi uzupełnienie przepisów własnych UE w sprawie uznawania i egzekwowania orzeczeń dotyczących alimentów, które zaczną być stosowane od dnia 18 czerwca 2011 r.

„Kiedy rodzina się rozpada, często najbardziej cierpią na tym dzieci” ─ stwierdziła wiceprzewodnicząca Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości. „UE już dysponuje skutecznymi przepisami gwarantującymi, że dziecko będzie otrzymywać wsparcie finansowe, jeżeli jedno z rodziców mieszka w innym państwie członkowskim UE. Podpisanie przez UE konwencji międzynarodowej zagwarantuje dzieciom taką samą ochronę w razie przeniesienia się jednego z rodziców do państwa poza Unią Europejską. Interes dziecka musi być traktowany nadrzędnie i rodzice nie powinni mieć możliwości uchylenia się od swoich obowiązków poprzez opuszczenie UE. Gorąco nakłaniam naszych partnerów międzynarodowych do tego, by podążyli naszym śladem i szybko ratyfikowali nową konwencję.”

Stworzy ona ramy prawne, które będą wspólne dla państw UE oraz ratyfikujących je państw trzecich, i ułatwią międzynarodowe dochodzenie roszczeń z tytułu alimentów rodzinnych. Konwencja służy przede wszystkim ochronie dzieci, ponieważ znaczna większość roszczeń alimentacyjnych dotyczy właśnie dzieci. Tworzy światowy system współpracy władz krajowych, przewiduje bezpłatną pomoc prawną w sprawach dotyczących świadczeń na rzecz dzieci oraz usprawnia procedury uznawania i egzekwowania orzeczeń sądowych w sprawie alimentów.

Nowy system przyspieszy także procedury odnajdowania ukrywających się dłużników, które są obecnie długie i złożone. Na poziomie międzynarodowym konwencja stanowi uzupełnienie systemu haskiego w odniesieniu do istniejącego już prawa rodzinnego dotyczącego uprowadzenia dziecka, odpowiedzialności rodzicielskiej oraz adopcji międzynarodowej.

Po podpisaniu w dniu dzisiejszym przez prezydencję węgierską konwencji w imieniu UE państwa członkowskie muszą przyjąć decyzję, aby UE mogła formalnie zawrzeć (lub ratyfikować) konwencję. Przewiduje się, że ministrowie sprawiedliwości wyrażą swoją zgodę na posiedzeniu Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych, które odbędzie się w dniach 9-10 czerwca 2011 r. UE będzie mogła następnie złożyć dokument ratyfikacyjny po wyznaczonym 18-miesięcznym okresie wprowadzania w życie, a konwencja wejdzie w życie począwszy od 2013 r.

Stany Zjednoczone, Norwegia i Ukraina już podpisały konwencję, a kilka państw, które uczestniczyły w jej negocjowaniu (w tym Japonia, Chiny, Rosja, Australia, Kanada i Brazylia), ma tego dokonać w czasie ratyfikacji konwencji przez UE i Stany Zjednoczone.

Kontekst
Nie dysponujemy międzynarodowymi statystykami na temat liczby spraw dotyczących roszczeń alimentacyjnych wymagających dochodzenia świadczeń z zagranicy. Szacuje się jednak, że w UE żyje ok. 16 mln par międzynarodowych, a 30 mln obywateli UE mieszka poza Unią Europejską. Jednocześnie w 27 państwach UE odnotowano 1,2 mln rozwodów w 2007 r. (najnowsze dostępne dane). Dane te wskazują, jak istotnym problemem jest obsługa i egzekwowanie wypłat alimentów od nieobecnych rodziców, którzy mogą mieszkać poza UE.

Konwencja haska w sprawie alimentów z 2007 r. stanowi uzupełnienie przepisów wewnętrznych UE dotyczących alimentów przyjętych w dniu 18 grudnia 2008 r.: rozporządzenia (WE) nr 4/2009 w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych. Rozporządzenie oraz protokół w sprawie prawa właściwego będą miały zastosowanie w stosunkach między państwami członkowskimi UE począwszy od dnia 18 czerwca 2011 r.

Zawarcie konwencji przez UE wzmocni obowiązujące unijne przepisy o uznawaniu i wykonywaniu orzeczeń w sprawie alimentów oraz współpracy administracyjnej między władzami centralnymi poprzez utworzenie zharmonizowanego pakietu przepisów w Unii odnoszących się do państw trzecich, które staną się umawiającymi się stronami konwencji.

Więcej informacji

Portal informacyjny Dyrekcji Generalnej ds. Sprawiedliwości

Strona internetowa wiceprzewodniczącej Komisji Europejskiej Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości