Kulturalna strategia

Wysoka przedstawiciel UE i wiceprzewodnicząca Komisji Federica Mogherini powiedziała: Kultura musi być nieodłączną częścią naszej polityki zagranicznej. Jest potężnym narzędziem do budowania mostów pomiędzy ludźmi, zwłaszcza młodymi, i do wzmocnienia wzajemnego zrozumienia. Może być również siłą napędową rozwoju gospodarczego i społecznego. Kiedy stajemy w obliczu wspólnych wyzwań, kultura może pomóc nam wszystkim, w Europie, w Afryce, na Bliskim Wschodzie, w Azji, połączyć wysiłki, by zwalczać radykalizację postaw budować sojusz cywilizacji na przekór tym, którzy próbują nas poróżnić. To dlatego dyplomacja kulturalna musi przesuwać się na centralną pozycję naszych stosunków z dzisiejszym światem.

Europejski komisarz do spraw edukacji, kultury, młodzieży i sportu, Tibor Navracsics, powiedział: Kultura to ukryty skarb naszej polityki zagranicznej. Przyczynia się do propagowania dialogu i wzajemnego zrozumienia. Kultura jest zatem niezbędna do budowania długoterminowych relacji z krajami na całym świecie: ma do odegrania znaczącą rolę we wzmacnianiu światowej pozycji UE.

Europejski komisarz do spraw współpracy międzynarodowej i rozwoju, Neven Mimica, oraz komisarz ds. europejskiej polityki sąsiedztwa i negocjacji w sprawie rozwoju, Johannes Hahn, z zadowoleniem przyjęli tę strategię, zgodnie z niedawno przyjętą Agendą 2030, w której uznaje się globalne obywatelstwo, różnorodność kulturową i dialog międzykulturowy za nadrzędne zasady zrównoważonego rozwoju oraz polityki sąsiedztwa i rozszerzenia UE.

Kultura może odgrywać ważną rolę w polityce zagranicznej UE. Dzięki dbałości o dialog, otwartość, godność i wzajemne poszanowanie współpraca kulturalna zwalcza stereotypy i uprzedzenia. Dialog międzykulturowy może przyczyniać się do zapobiegania konfliktom i sprzyjać pojednaniu w państwach i między państwami. Kultura może pomóc reagować na globalne wyzwania takie jak integracja uchodźców, przeciwdziałanie radykalizacji postaw oraz ochrona światowego dziedzictwa kulturowego. Kultura może też być narzędziem przynoszącym istotne korzyści społeczne i gospodarcze zarówno w UE, jak i poza nią.

W dzisiejszym komunikacie proponuje się ramy strategiczne pogłębionych i skuteczniejszych międzynarodowych stosunków kulturalnych, jak również nowy model współpracy z państwami członkowskimi, krajowymi instytutami kultury, prywatnymi i publicznymi podmiotami z UE i jej krajów partnerskich, zwiększający możliwości, tworzący synergie i maksymalizujący korzyści społeczno-ekonomiczne.

Kultura staje się stopniowo czynnikiem wzrostu gospodarczego, nie tylko w swoich tradycyjnych formach, ale szczególnie poprzez przemysł kulturalny i kreatywny, małe i średnie przedsiębiorstwa i turystykę. Potwierdza to opinię, że niezbędne jest tworzenie synergii z innymi dziedzinami oraz zwiększanie zaangażowania ze strony sektora publicznego i prywatnego oraz społeczeństwa obywatelskiego.

Również na szczeblu lokalnym kultura odgrywa ważną rolę. Zaangażowanie obywateli, podmiotów państwowych i podmiotów działających w sektorze kultury jest głównym środkiem wzmacniania społeczności lokalnych i rozwijania możliwości rynkowych.

Niniejszy komunikat jest zgodny z dziewiątym priorytetem zarysowanym przez przewodniczącego Komisji Europejskiej Jeana-Claude’a Junckera w wytycznych politycznych z 2014 r. i odzwierciedlającym przygotowywaną przez wysoką przedstawiciel przyszłą strategię światową. Komisja zapowiedziała również, że zaproponuje Parlamentowi Europejskiemu i Radzie UE zorganizowanie europejskiego roku dziedzictwa kulturowego w 2018 r.

Kontekst

Kultura w stosunkach zewnętrznych UE jest jednym z trzech filarów Europejskiej agendy kultury (2007 r.). Od 2011 r. opracowanie strategicznego podejścia w tej dziedzinie jest priorytetem planu prac Rady w dziedzinie kultury. Ważnym krokiem naprzód było działanie przygotowawcze Parlamentu Europejskiego „Kultura w stosunkach zewnętrznych UE” (lata 2013–2014), w którym podkreślono znaczny potencjał dla kultury w relacjach zewnętrznych Europy oraz fakt, że Unia Europejska i jej państwa członkowskie mogą wiele zyskać na udoskonaleniu swojej dyplomacji kulturalnej.

W sektorze kulturalnym i kreatywnym UE sfinansowała już wiele projektów, takich jak sieci ośrodków twórczych czy program Kultura+ Afryki, Karaibów i Pacyfiku oraz programy wspierające zarządzanie kulturą oraz promowanie dialogu międzykulturowego. Program Kreatywna Europa jest również otwarty na państwa objęte polityką sąsiedztwa i rozszerzenia. Delegatury UE regularnie organizują działania dyplomacji kulturalnej, a współpraca na rzecz rozwoju UE od dawna uwzględnia w swoich działaniach kulturę i dziedzictwo kulturowe (np. przywrócenie rękopisów Timbuktu w Mali). Wsparcie UE dla Fundacji im. Anny Lindh na południowym wybrzeżu Morza Śródziemnego jest dobrym przykładem na to, w jaki sposób kultura będzie wywierać wpływ na politykę zagraniczną UE. Na przykład program „Głosy Młodych Arabów” (obecnie rozszerzony o region eurośródziemnomorski) pogłębia dialog między młodymi liderami a przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego oraz rozwija retorykę przeciwstawiającą się ekstremizmowi i gwałtownej radykalizacji postaw. Innym przykładem jest pomoc UE w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego w Syrii, realizowana przez UNESCO, wspierająca zainteresowane podmioty lokalne w monitorowaniu stanu i zachowywaniu dziedzictwa oraz przeciwdziałaniu nielegalnemu przemytowi. W ramach Partnerstwa Wschodniego (PW) Program ds. Kultury PW wspiera wkład sektorów kulturalnych i kreatywnych w zrównoważony rozwój humanitarny, społeczny i gospodarczy. Jednocześnie projekt „Społecznie ukierunkowane strategie urbanistyczne w miastach historycznych” ma na celu stymulację rozwoju społecznego i gospodarczego poprzez promowanie dziedzictwa kulturowego w dziewięciu miastach historycznych w Armenii, na Białorusi, w Gruzji, w Republice Mołdawii i na Ukrainie.

Program „Horyzont 2020” wspiera również badania w zakresie dyplomacji kulturalnej i działań dotyczących dziedzictwa kulturowego poprzez wielonarodowe, interdyscyplinarne projekty. Przygotowywane są przyszłe programy mające na celu wspieranie państw partnerskich w różnych regionach w zakresie sektora kulturalnego i kreatywnego oraz promowania dialogu międzykulturowego.

Aby pomóc UE w realizacji strategii oraz stworzeniu synergii między wszystkimi stronami UE zaangażowanymi w kulturę (delegatury UE, krajowe instytuty kulturalne i fundacje, przedsiębiorstwa prywatne i publiczne, społeczeństwo obywatelskie), w lutym 2016 r. stworzono platformę dyplomacji kulturowej, koncentrując się na krajach o znaczeniu strategicznym. Obsługiwana przez konsorcjum instytutów kulturalnych państw członkowskich i innych partnerów platforma zapewni doradztwo w zakresie polityki, usprawnienie budowania sieci, prowadzenie działań ze stronami zaangażowanymi w kulturę i opracowanie programów szkoleniowych w dziedzinie przywództwa.

Dodatkowe informacje

Komunikat o międzynarodowych stosunkach kulturalnych

Pytania i odpowiedzi dotyczące komunikatu o międzynarodowych stosunkach kulturalnych

Przemówienie wysokiego przedstawiciela UE i wiceprzewodniczącej Komisji Federiki Mogherini podczas forum kulturalnego