Do dyskusji nad nadmiernym korzystaniem z umów cywilnoprawnych, samozatrudnienia oraz umów na czas określony (tzw. elastyczne formy zatrudnienia) zaprosiło Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce (PKE) oraz Instytut Badań Strukturalnych (IBS). O tym, jakie negatywne konsekwencje niesie ze sobą segmentacja rynku pracy i jak zmienić ten stan rzeczy, rozmawiali przedstawiciele różnych środowisk, w tym polskiej i europejskiej administracji, związków zawodowych, organizacji pracodawców oraz naukowców.

O tym, że w Polsce stosowanie elastycznych form zatrudnienia jest nadmierne nie ma wątpliwości. Mówią o tym choćby statystyki Komisji Europejskiej, wskazujące na Polskę jako kraj z największym odsetkiem umów elastycznych (ok. ¼ umów o pracę to umowy “nietypowe”). Dlatego też, Komisja Europejska w ostatnio opublikowanych rekomendacjach dla Polski, zwróciła uwagę na ten problem, o czym przypomniał na początku spotkania Bartosz Otachel, doradca ds. ekonomicznych w PKE.

Z tym, że Polska powinna podjąć działania w kierunku poprawienia obecnej sytuacji na rynku pracy, zgodził się Jacek Męcina, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Podkreślił, że Ministerstwo traktuje zalecenia Komisji Europejskiej bardzo poważanie i należy, obok działań na rzecz podwyższenia wskaźników zatrudnienia, zająć się także podwyższeniem jego jakości. Dodał przy tym, że należy wziąć pod uwagę interesy także tych grup, dla których elastyczne formy pracy są korzystane i nie doprowadzić do nadregulacji w tej kwestii.

Istotę kwestii, dlaczego Komisja Europejska doszła do takich rekomendacji przedstawił Loris Di Pietrantonio, Zastępca Szefa Wydziału Europejska Strategia Zatrudnienia i Zarządzanie w Dyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego Komisji Europejskiej. Zaznaczył, że w proces tworzenia najnowszych rekomendacji Komisji Europejskiej zaangażowane były również same kraje członkowskie UE. Komisja Europejska uznała to zagadnienie za istotne dla Polski jako kraju z najwyższym odsetkiem pracowników tymczasowych w całej UE. W związku z tym konieczne są zmiany, ale nie jest to tylko kwestia zmiany jednego prawa, ale różnych wzajemnie uzupełniających się inicjatyw i regulacji.

Jan Rutkowski, główny ekonomista Banku Światowego w Warszawie zwrócił uwagę na różne racje stojące po stronie pracodawców, którzy potrzebują elastycznych form zatrudnienia i po stronie pracowników, którzy domagają się pewności pracy. Dlatego konieczny jest kompromis między elastycznością, a sprawiedliwością społeczną. O konkretnych propozycjach rozwiązania problemu segmentacji rynku pracy w Polsce mówił Piotr Lewandowski, Prezes Zarządu Instytutu Badań Strukturalnych. Przykładem takiego rozwiązania jest wprowadzenie tzw. jednolitego kontraktu, w którym uprawnienia i przywileje pracownika zależałyby od długości pracy w danej firmie, a nie od typu umowy, na którą jest zatrudniony.

W dalszej części spotkania odbyła się dyskusja panelowa moderowana przez Grzegorza Osieckiego z Dziennika Gazety Prawnej. Profesor Elżbieta Kryńska z Uniwersytetu Łódzkiego stwierdziła, że segmentacja rynku pracy jest nieunikniona w gospodarce rynkowej i jednocześnie zależna od koniunktury w danym momencie. Dr Monika Gładoch, doradczyni Prezydenta Pracodawców RP zwróciła uwagę na fakt, że przy zmianach w prawie pracy należy pamiętać, iż obowiązują nas standardy i normy nie tylko prawa polskiego, ale także europejskiego i międzynarodowego.

W dyskusji wziął udział także Bogdan Grzybowski, Dyrektor Wydziału Polityki Społecznej w Ogólnopolskim Porozumieniu Związków Zawodowych. Wymienił on szereg problemów polskiego rynku pracy, w tym liczbę miliona osób, które pracują w tzw. szarej strefie. Jego zdaniem niestabilność pracy i nadmierna elastyczność doprowadziły do jednej z najniższych ochron zatrudnienia. O potrzebie zmian w obliczu takiej sytuacji mówił także Jeremi Mordasewicz, Doradca Zarządu w Konfederacji Lewiatan. Jest on zwolennikiem tzw. jednolitego kontraktu, w której wraz ze stażem pracy rosną przywileje, w tym takie kwestie jak okres wypowiedzenie czy wysokość odprawy.

Podczas seminarium zaprezentowano różne propozycje zmierzające do rozwiązania kwestii segmentacji rynku pracy w Polsce. Mówiono zarówno o korzyściach, jak i kosztach jakie powodują elastyczne formy zatrudnienia. Jedno natomiast jest pewne – sytuacja wymaga działania, ale przy jednoczesnym uwzględnieniu różnych aspektów i interesów grup społecznych, w tym pracowników i pracodawców.