Jesteśmy w punkcie zwrotnym dla gospodarki UE, ponieważ mamy do czynienia z efektami ubocznymi niczym niesprowokowanej wojny Rosji przeciwko Ukrainie i złożonym otoczeniem geopolitycznym – wysokie ceny energii napędzają inflację, ludzie w całej Europie zmagają się z rosnącymi kosztami życia, a nasze przedsiębiorstwa są mniej konkurencyjne. Po stosunkowo dobrych wynikach gospodarczych w tym roku perspektywy gospodarcze na przyszły rok są gorsze – oczekujemy wzrostu gospodarczego na poziomie zaledwie 0,3 proc. Jednak silny rynek pracy w połączeniu z reformami i inwestycjami w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności to ważne czynniki, które powinny wesprzeć naszą gospodarkę. Obecnie koncentrujemy się na wsparciu dla osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji za pomocą ukierunkowanych środków, na zwalczaniu inflacji przez dostosowanie polityki fiskalnej i monetarnej oraz na jak najszybszym zabezpieczeniu dostaw energii na przyszłość.
Valdis Dombrovskis, wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw gospodarki służącej ludziom – 11/11/2022
UE należy do najbardziej narażonych gospodarek rozwiniętych ze względu na bliskość geograficzną wojny i duże uzależnienie od importu gazu z Rosji. Kryzys energetyczny obniża siłę nabywczą gospodarstw domowych i negatywnie wpływa na produkcję. Znacznie spadły wskaźniki nastrojów gospodarczych. Chociaż wzrost gospodarczy w 2022 r. będzie wyższy niż przewidywano, prognozy na 2023 r. są jednak w związku z tym znacznie gorsze, jeśli chodzi o wzrost gospodarczy, i przewiduje się wyższą inflację niż zakładano w śródokresowej prognozie Komisji Europejskiej z lata.
Na przełomie roku wzrost gospodarczy znacznie zwolni
Wzrost realnego PKB w UE był pozytywnym zaskoczeniem w pierwszej połowie 2022 r., ponieważ konsumenci entuzjastycznie wznowili wydatki, zwłaszcza na usługi, w następstwie złagodzenia obostrzeń związanych z COVID-19. Wzrost utrzymywał się w trzecim kwartale, ale w znacznie słabszym tempie.
Utrzymuje się wysoka niepewność i oczekuje się, że presja wysokich cen energii, spadek siły nabywczej gospodarstw domowych, słabsze otoczenie zewnętrzne oraz trudniejsze warunki finansowania doprowadzą w ostatnim kwartale roku do recesji w UE, w strefie euro i w większości państw członkowskich. Mimo to silny impuls z 2021 r. i wysoki wzrost w pierwszej połowie roku przyczynią się do wzrostu realnego PKB w skali całego 2022 r. na poziomie 3,3 proc. w UE (3,2 proc. w strefie euro), czyli znacznie powyżej poziomu 2,7 proc. zakładanego w prognozie śródokresowej z lata.
W miarę jak inflacja nadal obniża dochody do dyspozycji gospodarstw domowych, w pierwszym kwartale 2023 r. spodziewany jest dalszy spadek aktywności gospodarczej. Oczekuje się, że wzrost gospodarczy w Europie nastąpi ponownie wiosną, ponieważ inflacja będzie miała stopniowo mniejszy wpływ na gospodarkę. Jednak nadal utrzymają się przeszkody hamujące popyt, w związku z czym aktywność gospodarcza będzie ograniczona, a wzrost PKB wyniesie 0,3 proc. w 2023 r. zarówno w UE, jak i w strefie euro.
Prognozuje się, że do 2024 r. wzrost gospodarczy stopniowo odzyska swoją dynamikę i wyniesie średnio 1,6 proc. w UE i 1,5 proc. w strefie euro.
Inflacja jeszcze nie osiągnęła najwyższego poziomu, ale wkrótce zacznie stopniowo spadać
Oczekuje się, że wyższa niż się spodziewano inflacja w ciągu pierwszych dziesięciu miesięcy 2022 r. i nasilenie się presji cenowej przesunęły najwyższy poziom inflacji na koniec roku i podniosły roczną prognozę inflacji do 9,3 proc. dla UE i 8,5 proc. dla strefy euro. Oczekuje się, że inflacja spadnie w 2023 r., ale utrzyma się na wysokim poziomie 7,0 proc. w UE i 6,1 proc. w strefie euro. W 2024 r. inflacja powinna unormować się na poziomie odpowiednio 3,0 proc. i 2,6 proc.
W porównaniu z prognozą śródokresową z lata oznacza to korektę w górę o prawie jeden punkt procentowy w 2022 r. i o ponad dwa punkty procentowe w 2023 r. Zmiany te wynikają głównie ze znacznie wyższych hurtowych cen gazu i energii elektrycznej, które wywierają presję na detaliczne ceny energii, a także na większość towarów i usług w koszyku konsumpcyjnym.
Najsilniejszy od dziesięcioleci rynek pracy pozostanie nadal odporny
Pomimo trudnych warunków rynek pracy nadal osiąga dobre wyniki. Zatrudnienie i aktywność zawodowa są na bardzo wysokim poziomie, a stopa bezrobocia jest najniższa od dziesięcioleci. Silna ekspansja gospodarcza doprowadziła w pierwszej połowie 2022 r. do zatrudnienia dodatkowych dwóch mln osób netto, co zwiększyło liczbę osób zatrudnionych w UE do rekordowo wysokiego poziomu 213,4 mln. We wrześniu stopa bezrobocia utrzymywała się na rekordowo niskim poziomie 6,0 proc.
Oczekuje się, że rynki pracy z opóźnieniem zareagują na spowolnienie aktywności gospodarczej, ale pozostaną odporne. Prognozuje się, że wzrost zatrudnienia w UE wyniesie 1,8 proc. w 2022 r., następnie utrzyma się w 2023 r. na stabilnym poziomie, po czym umiarkowanie wzrośnie o 0,4 proc. w 2024 r.
Stopa bezrobocia w UE ma wynieść 6,2 proc. w 2022 r., 6,5 proc. w 2023 r. i 6,4 proc. w 2024 r.
Niski wzrost gospodarczy, wysoka inflacja i środki wsparcia w zakresie energii mają negatywny wpływ na deficyt
Silny wzrost nominalny w pierwszych trzech kwartałach roku oraz stopniowe wycofywanie wsparcia związanego z pandemią przyczyniły się do dalszego zmniejszenia deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2022 r., pomimo nowych środków przyjętych w celu złagodzenia wpływu wzrostu cen energii na gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa. Deficyt spadł do poziomu 4,6 proc. PKB w 2021 r. (5,1 proc. w strefie euro) i prognozuje się dalszy spadek do 3,4 proc. PKB w tym roku (3,5 proc. w strefie euro).
W 2023 r. łączny deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych ma jednak ponownie nieznacznie wzrosnąć (do 3,6 proc. w UE i 3,7 proc. w strefie euro) w miarę spadku aktywności gospodarczej, wzrostu wydatków z tytułu odsetek oraz rozszerzenia i wprowadzenia przez rządy nowych środków łagodzących skutki wysokich cen energii. Planowane wycofanie tych środków w 2023 r. i ponowny wzrost gospodarczy powinny zmniejszyć presję na budżety publiczne w późniejszym okresie. Oczekuje się, że w 2024 r. deficyt wyniesie 3,2 proc. PKB w UE i 3,3 proc. w strefie euro.
W okresie objętym prognozą przewiduje się dalszą redukcję relacji długu do PKB w UE z 89,4 proc. PKB w 2021 r. do 84,1 proc. PKB w 2024 r. (i z 97,1 proc. do 91,4 proc. w strefie euro).
Perspektywy gospodarcze charakteryzują się wyjątkowym stopniem niepewności w związku z trwającą wojną napastniczą Rosji przeciwko Ukrainie. Potencjał dalszych zakłóceń gospodarczych jest zdecydowanie wysoki.
Największym zagrożeniem jest niekorzystny rozwój sytuacji na rynku gazu i ryzyko niedoborów, zwłaszcza w zimie 2023–24 r. Poza dostawami gazu, UE pozostaje nadal bezpośrednio i pośrednio narażona na dalsze wstrząsy na innych rynkach towarowych, wynikające z napięć geopolitycznych.
Ważnymi czynnikami ryzyka pozostają również długotrwała inflacja i potencjalne nieuporządkowane korekty na światowych rynkach finansowych w związku z nowymi, wyższymi stopami procentowymi. Oba te czynniki mogą być spotęgowane przez potencjalne niespójności między celami polityki fiskalnej i pieniężnej.
Kontekst
Prezentowana prognoza gospodarcza opiera się na szeregu technicznych założeń dotyczących kursów walutowych, stóp procentowych oraz cen towarów, których datą graniczną jest dzień 31 października. W przypadku wszelkich innych danych źródłowych, w tym założeń dotyczących polityki publicznej poszczególnych państw, w prognozie uwzględniono informacje dostępne za okres do 27 października włącznie. Zakłada się w niej kontynuację strategii politycznych bez żadnych zmian, o ile nie zostaną zapowiedziane i odpowiednio szczegółowo opisane nowe strategie.
Komisja Europejska publikuje co roku dwie prognozy kompleksowe (wiosenną i jesienną) oraz dwie prognozy śródokresowe (zimową i letnią). Prognozy śródokresowe obejmują roczne i kwartalne dane dotyczące PKB i inflacji na bieżący i kolejny rok dla wszystkich państw członkowskich, a także dane zbiorcze dla całej UE i dla strefy euro.
Prognoza gospodarcza Komisji Europejskiej z zimy 2023 r., która ma zostać opublikowana w lutym 2023 r., zaktualizuje prognozy dotyczące PKB i inflacji.
