4 lipca Komisja Europejska zaproponowała nową operację pomocy makrofinansowej dla Ukrainy o wartości 1 mld euro, jako pierwszą część nadzwyczajnego pakietu pomocy makrofinansowej w wysokości do 9 mld euro, zapowiedzianego w komunikacie Komisji z 18 maja 2022 r. i zatwierdzonego przez Radę Europejską w dniach 23–24 czerwca 2022 r.
Wniosek wpisuje się w nadzwyczajne wysiłki UE oraz społeczności międzynarodowej, aby pomóc Ukrainie w zaspokojeniu jej najpilniejszych potrzeb finansowych w następstwie niczym niesprowokowanej i nieuzasadnionej agresji ze strony Rosji. Pomoc ta stanowi uzupełnienie wsparcia dotychczas udzielonego przez UE – w tym 1,2 mld euro nadzwyczajnej pożyczki w ramach pomocy makrofinansowej, wypłaconej w pierwszej połowie roku. Całkowite wsparcie makrofinansowe UE dla Ukrainy od początku wojny w ramach tych dwóch komponentów programu wyniesie 2,2 mld euro i może osiągnąć nawet 10 mld euro, jeżeli zapewniona zostanie operacyjność całej wyjątkowej pomocy makrofinansowej dla Ukrainy.
Komisja zaproponowała, by udostępnić Ukrainie środki pomocy makrofinansowej w formie długoterminowych pożyczek na korzystnych warunkach. Pomoc ta ma służyć wsparciu stabilności makroekonomicznej i ogólnej odporności Ukrainy w kontekście agresji wojskowej Rosji i związanych z nią wyzwań gospodarczych. Kolejnym wyrazem solidarności będzie pokrycie z budżetu UE kosztów odsetek od tej pożyczki. Tak jak w przypadku poprzednich pożyczek w ramach pomocy makrofinansowej, Komisja pożyczy środki na międzynarodowych rynkach kapitałowych i przekaże je Ukrainie, na tych samych warunkach. Ta pożyczka dla Ukrainy zostanie zabezpieczona na poziomie 70 % wartości kwotą odpisaną na ten cel z budżetu UE.
Gdy tylko Parlament Europejski i Rada zatwierdzą wniosek i podpiszą z władzami Ukrainy odpowiedni protokół ustaleń i umowę pożyczki, Komisja niezwłocznie udostępni Ukrainie kwotę 1 mld euro.
Ta pomoc finansowa stanowi uzupełnienie bezprecedensowego wsparcia unijnego, w szczególności pomocy humanitarnej, rozwojowej i wojskowej, zawieszenia wszystkich należności celnych przywozowych na ukraiński przywóz na okres jednego roku lub innych inicjatyw solidarnościowych, np. służących rozwiązaniu problemu wąskich gardeł w transporcie, tak aby można było zapewnić przywóz, w szczególności zboża.
Wypowiedzi członków kolegium komisarzy
Ursula von der Leyen, przewodnicząca Komisji, powiedziała: UE cały czas stoi po stronie Ukrainy i jej odważnych mieszkańców. Proponujemy dziś transzę 1 mld euro z nowego pakietu pomocy makrofinansowej dla Ukrainy. Ta pierwsza część wsparcia, zapowiedzianego w maju, umożliwi nam natychmiastową reakcję na pilne potrzeby Ukrainy. UE będzie nadal udzielać Ukrainie pomocy i wspierać jej długoterminową odbudowę jako kraju demokracji i dobrobytu.
Valdis Dombrovskis, wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw gospodarki służącej ludziom, powiedział: Ta najnowsza pomoc finansowa, a zarazem pierwsza część pakietu wsparcia finansowego w wysokości 9 mld euro, ponownie świadczy o zdecydowanym zaangażowaniu UE we wspieranie Ukrainy i jej mieszkańców w obliczu nieustającej nielegalnej agresji ze strony Rosji. Pożyczki te pomogą Ukrainie w zaspokojeniu ogromnych, pilnych potrzeb finansowych, a pokrycie kosztów odsetek stanowi dodatkowy wyraz solidarności ze strony Unii.
Josep Borrell, wysoki przedstawiciel i wiceprzewodniczący Komisji do spraw silniejszej pozycji Europy na świecie, powiedział: Nieuzasadniona wojna Putina przeciwko Ukrainie wywiera na Ukraińców ogromną presję gospodarczą. Unia Europejska działa bardzo szybko, aby wspierać stabilność finansową Ukrainy i pomagać w odbudowie jej przyszłości w europejskiej rodzinie. Proponując ten nadzwyczajny pakiet wysyłamy wyraźny sygnał: Unia Europejska cały czas stoi po stronie Ukrainy i jej mieszkańców.
Johannes Hahn, komisarz do spraw budżetu i administracji, powiedział: Poprzez ten wniosek nadal jak najlepiej wykorzystujemy budżet UE, aby wspierać naszego sąsiada i sojusznika – Ukrainę – w tych niezwykle trudnych okolicznościach. Liczymy na szybkie zatwierdzenie tego pakietu przez Parlament Europejski i Radę, co umożliwi nam szybkie dokonanie pierwszej płatności na rzecz Ukrainy, w obliczu jej pilnych potrzeb finansowych.
Paolo Gentiloni, komisarz do spraw gospodarki, powiedział: Komisja Europejska jest zdecydowana wspierać finansowo Ukrainę, podczas gdy kraj ten nadal broni się przed rosyjskim agresorem. Nasz wniosek stanowi kolejny konkretny krok w realizacji tego zobowiązania. Udostępniamy 1 mld euro, które można szybko wypłacić Ukrainie. Równolegle nadal intensywnie pracujemy nad wnioskiem dotyczącym drugiej części nadzwyczajnej pomocy makrofinansowej, zapowiedzianej w maju.
Kontekst
W ostatnich latach UE udzieliła już Ukrainie znaczącego wsparcia w ramach programu pomocy makrofinansowej. Od 2014 r. UE przekazała Ukrainie ponad 5 mld euro w ramach pięciu programów pomocy makrofinansowej na realizację szeroko zakrojonego programu reform w obszarach takich jak walka z korupcją, niezależny system sądowy, praworządność i poprawa klimatu biznesowego. Ponadto na początku tego roku Komisja przyznała w ramach pomocy makrofinansowej nadzwyczajną pożyczkę w wysokości 1,2 mld euro, na którą w pierwszej połowie 2022 r. pozyskała środki w dwóch niepublicznych ofertach. 18 maja Komisja przedstawiła komunikat w sprawie planów natychmiastowej reakcji UE w związku z luką w finansowaniu w Ukrainie, jak również w sprawie długoterminowych ram odbudowy.
Aby sfinansować pomoc makrofinansową – równolegle z innymi programami, w szczególności NextGenerationEU i SURE – Komisja zaciąga w imieniu UE pożyczki na rynkach kapitałowych. Potencjalna pożyczka dla Ukrainy jest przewidziana w planie finansowania Komisji na drugą połowę 2022 r.
Programy pomocy makrofinansowej są częścią szerszych działań UE w zakresie współpracy z krajami sąsiadującymi i służą jako wyjątkowy instrument reagowania kryzysowego. Są one dostępne dla krajów sąsiadujących z UE, które zmagają się z poważnymi problemami w zakresie bilansu płatniczego. Oprócz pomocy makrofinansowej UE wspiera Ukrainę za pośrednictwem kilku innych instrumentów, m.in. pomocy humanitarnej, wsparcia budżetowego, programów tematycznych, pomocy technicznej oraz w ramach instrumentów łączonych zachęcających do inwestycji.
