Ponowne wykorzystanie surowców, które obecnie usuwa się jako odpady, jest jedną z kluczowych zasad przyjętego w grudniu 2015 r. pakietu dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym. Komisja przedstawia projekt rozporządzenia, które znacznie ułatwi dostęp nawozów organicznych i nawozów na bazie odpadów do jednolitego rynku UE, ustalając dla nich takie same zasady jak w przypadku tradycyjnych nawozów nieorganicznych. Rozporządzenie to stworzy też nowe możliwości rynkowe dla innowacyjnych przedsiębiorstw, powodując jednocześnie zmniejszenie ilości odpadów, zużycia energii i szkód w środowisku.
Jyrki Katainen, wiceprzewodniczący Komisji ds. miejsc pracy, wzrostu, inwestycji i konkurencyjności, powiedział: – Bardzo niewiele z bogatych zasobów bioodpadów przetwarzanych jest na cenne produkty nawozowe. Nasi rolnicy stosują nawozy wyprodukowane z importowanych zasobów lub na drodze energochłonnych procesów, a przecież przemysł mógłby przetwarzać te bioodpady w poddane recyklingowi składniki pokarmowe. Dzięki rozporządzeniu dotychczasowe problemy zmienią się w szansę dla rolników i przedsiębiorstw.
W rozporządzeniu ustanawia się wspólne przepisy w sprawie przetwarzania bioodpadów w surowce, które mogą być wykorzystywane do produkcji produktów nawozowych. Określa ono wymogi jakości, bezpieczeństwa i etykietowania, jakie muszą spełniać wszystkie produkty nawozowe, aby być przedmiotem swobodnego obrotu w UE. Zanim producenci umieszczą na produktach oznakowanie CE, będą musieli wykazać, że spełniają one te wymogi oraz limity zanieczyszczeń organicznych, mikrobiologicznych i fizycznych.
Aby zagwarantować najwyższy poziom ochrony gleby, nowe przepisy będą miały zastosowanie do wszystkich rodzajów nawozów. Rozporządzenie wprowadza rygorystyczne limity dla kadmu w nawozach fosforanowych. Limity te zostaną zaostrzone z 60 mg/kg do 40 mg/kg po trzech latach i do 20 mg/kg po 12 latach, zmniejszając tym samym zagrożenie dla zdrowia i środowiska.
Ponieważ niektórych produktów nawozowych nie wytwarza się w dużych ilościach ani nie są w dużych ilościach przedmiotem handlu transgranicznego, Komisja proponuje nieobowiązkową harmonizację: w zależności od strategii biznesowej i rodzaju produktu, producenci mogą nadać swojemu produktowi oznakowanie CE, dzięki czemu będzie on swobodnie zbywalny na jednolitym rynku zgodnie ze wspólnymi europejskimi przepisami, albo zlecać obrót nim zgodnie z normami krajowymi w oparciu o zasadę wzajemnego uznawania w ramach jednolitego rynku. Zapewnia to uwzględnienie zasady lepszego stanowienia prawa i pomocniczości.
Kontekst
Istniejące rozporządzenie w sprawie nawozów z 2003 r. zapewnia swobodny przepływ na jednolitym rynku głównie w przypadku konwencjonalnych nawozów nieorganicznych, zwykle pochodzących z kopalń lub wyprodukowanych chemicznie. Procesy te są energochłonne i wysokoemisyjne. Zakres obecnego rozporządzenia w sprawie nawozów nie obejmuje innowacyjnych produktów nawozowych wytwarzanych z materiałów organicznych. Dlatego też ich dostęp do jednolitego rynku zależy od wzajemnego uznawania między państwami członkowskimi i często jest utrudniony na skutek rozbieżnych przepisów krajowych.
Obowiązujące rozporządzenie w sprawie nawozów nie odnosi się do problemów środowiskowych związanych z zanieczyszczaniem przez nawozy gleby, wód śródlądowych i morskich, a ostatecznie żywności.
Obecny szybki rozwój badań, innowacji i inwestycji wnosi cenny wkład do gospodarki o obiegu zamkniętym, ponieważ tworzy lokalne miejsca pracy i zwiększa wartość surowców wtórnych, które w przeciwnym wypadku byłyby usunięte jako odpady.
Przedsiębiorstwa produkujące organiczne produkty nawozowe dysponują znacznymi możliwościami rynkowymi. Tylko 5 proc. bioodpadów poddawanych jest teraz recyklingowi. Szacuje się, że gdyby więcej bioodpadów poddawano recyklingowi, mogłoby one zastąpić do 30 proc. nawozów nieorganicznych. UE importuje obecnie ok. 6 mln ton fosforanów rocznie, ale 30 proc. tej wartości można by zastąpić produktami ekstrakcji osadów ściekowych, odpadami ulegającymi biodegradacji, mączką mięsną i kostną lub obornikiem.
Dalsze działania
Projekt rozporządzenia zostanie teraz przekazany do przyjęcia przez Parlament Europejski i Radę. Po przyjęciu wniosku, po upływie okresu przejściowego umożliwiającego przedsiębiorstwom i organom publicznym przygotowanie się do stosowania nowych zasad, rozporządzenie będzie bezpośrednio stosowane, bez konieczności transpozycji do prawa krajowego.
Dodatkowe informacje
- Najczęściej zadawane pytania
- Rozporządzenie w sprawie udostępniania na rynku produktów nawozowych
- Ku gospodarce o obiegu zamkniętym
