Komisja Europejska opublikowała badanie[1], z którego wynika, że od 2009 r. zmniejszyła się skala stosowania antybiotyków u ludzi oraz że społeczeństwo ma większą świadomość tego, że antybiotyki nie zabijają wirusów. Ne te dobre wiadomości cieniem położyła się jednak informacja o tym, iż dane opublikowane równolegle przez Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) wskazują na znaczący wzrost częstotliwości występowania w Europie wielolekoopornych bakterii Gram-ujemnych, które są odporne na karbapenemy – antybiotyki ostatniej szansy stosowane do leczenia zakażeń związanych z opieką zdrowotną. Komisja intensyfikuje zatem działania mające na celu walkę z opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe (AMR) poprzez sfinansowanie 15 nowych projektów badawczych i zharmonizowanie przepisów dotyczących gromadzenia danych na temat oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe związanej ze zwierzętami i żywnością .

Unijny komisarz ds. zdrowia, Tonio Borg, powiedział: – Jestem głęboko zaniepokojony faktem, że antybiotyki, które umożliwiły nam leczenie zakażeń bakteryjnych – dawniej śmiertelnych – oraz które uratowały życie wielu ludzi, stają się obecnie coraz mniej skuteczne. Komisja bardzo poważnie podchodzi do problemu, jakim jest wzrost oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe. Komisja jest nadal zdecydowana, aby w skoordynowany sposób realizować plan działania mający na celu rozwiązanie problemu wzrostu oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe zarówno u ludzi, jak i u zwierząt.

Unijna komisarz ds. badań i innowacji, Máire Geoghegan-Quinn, dodała:Badania naukowe i innowacje mają zasadnicze znaczenie, jeżeli chcemy zatrzymać wzrost oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe. Te nowe projekty uzupełnią trwające już doskonałe prace mające na celu opracowanie nowych leków i metod terapii. Cieszę się zwłaszcza dlatego, że partnerami w tych projektach zostało wiele małych przedsiębiorstw. Chciałabym, aby ta tendencja była widoczna w kontekście całego nowego programu badań „Horyzont 2020.

Plan działania: obecna sytuacja

W przedstawionym przez Komisję w listopadzie 2011 r. planie działania mającym na celu zapobieganie dalszemu rozprzestrzenianiu się oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe uwzględniono siedem kluczowych obszarów, w odniesieniu do których podjęcie działań jest najbardziej konieczne:

1. zagwarantowanie odpowiedniego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych u ludzi i zwierząt;
2. zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się zakażeń drobnoustrojami;
3. rozwijanie nowych, skutecznych środków przeciwdrobnoustrojowych lub zastępczych sposobów leczenia;
4. współpraca z międzynarodowymi partnerami w celu ograniczenia zagrożeń wynikających z oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe;
5. poprawa monitorowania i nadzoru w zakresie leczenia ludzi i zwierząt;
6. badania i innowacje;
7. komunikacja, kształcenie i szkolenia. Po upływie dwóch lat od przyjęcia tego planu pięcioletniego w większości obszarów dokonano znaczących postępów, a mianowicie:

Badania i innowacje: UE zainwestowała około 800 mln euro w badania naukowe związane z opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe, w tym w ramach inicjatywy w zakresie leków innowacyjnych (ILI). Komisja Europejska ogłosiła rozpoczęcie 15 nowych projektów badawczych, przy czym łączny wkład z budżetu UE w ich realizację wyniesie 91 mln euro. W ramach tych projektów, w których realizacji uczestniczą 44 małe i średnie przedsiębiorstwa, jak również uniwersytety i inne instytuty badawcze, opracowane zostaną nowe środki przeciwdrobnoustrojowe lub rozwiązania alternatywne, takie jak fagi i szczepionki. Projekty obejmą również działania związane z opornością na antybiotyki w łańcuchu pokarmowym oraz badania możliwości wykorzystania nanotechnologii w celu opracowania leków przeciwdrobnoustrojowych.

Poprawa monitorowania i nadzoru: Zrealizowano wiele działań mających na celu wzmocnienie i konsolidację systemu nadzorowania konsumpcji środków przeciwdrobnoustrojowych i oporności na nie w sektorze weterynaryjnym. W opublikowanej w tym tygodniu decyzji Komisji określono zasady dotyczące zharmonizowanego gromadzenia danych dotyczących oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe u zwierząt i w żywności. Ma to duże znaczenie dla zapewnienia porównywalności danych między państwami członkowskimi, zarówno w sektorze ochrony zdrowia ludzi, jak i w sektorze weterynaryjnym, a także dla oceny podejmowanych działań.

Odpowiednie stosowanie antybiotyków u ludzi i zwierząt: Kilka projektów finansowanych w ramach programu „Zdrowie” dotyczy np. niewłaściwego wykorzystywania środków przeciwdrobnoustrojowych w leczeniu ludzi, zwiększania świadomości zainteresowanych stron — lekarzy, rolników, farmaceutów i pacjentów — oraz sprzedaży środków przeciwdrobnoustrojowych bez recepty. Ponadto Komisja jest w ostatniej fazie przeglądu narzędzi prawnych dotyczących weterynaryjnych produktów leczniczych i pasz leczniczych, które uwzględnią kwestię oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe w tych dziedzinach.

Zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się zakażeń drobnoustrojami: W maju tego roku Komisja przyjęła wniosek dotyczący jednego, kompleksowego instrumentu prawnego w zakresie zdrowia zwierząt, który skupia się na zapobieganiu chorobom, co przyczyni się do zmniejszenia zapotrzebowania na antybiotyki. Jeśli chodzi o zdrowie ludzi, realizowane obecnie projekty i trwające działania współfinansowane przez program „Zdrowie” wspierają realizację zalecenia Rady w sprawie bezpieczeństwa pacjentów oraz zwalczania infekcji związanych z opieką zdrowotną.

Kontekst

Do środków przeciwdrobnoustrojowych należą antybiotyki, które są podstawowymi lekami stosowanymi u ludzi i zwierząt, i które mogą być również stosowane jako środki odkażające, antyseptyczne i inne produkty higieniczne. Ich stosowanie znacznie zmniejszyło zagrożenie występowania chorób zakaźnych. Antybiotyki stanowią niezbędne narzędzie w medycynie i są wykorzystywane w takich zabiegach takich jak np. transplantacje czy chemioterapia.

Z upływem czasu bakterie uodporniły się jednak na działanie antybiotyków. Wyrazem tej oporności są przypadki zakażeń nabytych w szpitalu, infekcji dróg oddechowych, zapalenia opon mózgowych, chorób biegunkowych i zakażeń przenoszonych drogą płciową. Oporne bakterie mogą być przenoszone ze zwierząt na ludzi za pośrednictwem łańcucha żywnościowego lub poprzez bezpośredni kontakt.

Od lat dziewięćdziesiątych, kiedy to oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe uznano za poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego, Komisja zapoczątkowała wiele inicjatyw i działań w różnych sektorach, takich jak medycyna i weterynaria, żywność i pasze oraz badania naukowe. Plan działania z 2011 r. jest ostatnim z serii kroków podjętych przez Komisję w celu przeciwdziałania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe.

źródło i więcej informacji: Link