Z okazji 30. rocznicy istnienia jednolitego rynku, Komisja podsumowała dotychczasowe osiągnięcia i nakreśliła wizję długoterminowej konkurencyjności UE.

Jednolity rynek to bez wątpienia siła napędowa społeczeństwa i gospodarki UE. Dalsze ograniczenie barier i większa integracja, zwłaszcza usług, są konieczne do zapewnienia, by jednolity rynek pozostał najważniejszym czynnikiem pobudzającym konkurencyjność UE. W obecnym kontekście geopolitycznym UE znajduje się w przełomowym momencie, który zadecyduje o tym, czy dwojaka transformacja zakończy się sukcesem i czy UE pozostanie atrakcyjnym miejscem dla przedsiębiorstw.

Długoterminowa wizja konkurencyjności określa, w jaki sposób UE może wykorzystać swoje atuty i osiągnąć więcej niż tylko ograniczenie luki wzrostowej i innowacyjnej. Przyszłościowe, dobrze zdefiniowane i skoordynowane unijne ramy sprzyjać będą prosperującym przedsiębiorstwom, zdolnym do konkurowania na globalnym rynku, oferującym atrakcyjne miejsca pracy i ustanawiającym globalne standardy.

Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen powiedziała: W sytuacji wojny tuż za naszą granicą, wahań cen energii i masowych inwestycji w czyste technologie Europa musi podnieść poprzeczkę. Jednolity rynek to nasz kluczowy atut, który przynosi dobrobyt obywatelom i przedsiębiorstwom, a także pomaga nam przezwyciężyć kryzysy, takie jak pandemia, zmiana klimatu czy gospodarcze skutki wojny Rosji przeciwko Ukrainie. Możemy być z tego dumni i musimy zrobić, co w naszej mocy, aby zachować i wzmocnić jego siłę. Musimy też dopilnować, aby ramy regulacyjne i administracyjne odpowiadały potrzebom przedsiębiorstw. W przyszłości będziemy się kierować zestawem kluczowych wskaźników skuteczności działania, które mogą nam wskazać, czy gospodarka Europy rzeczywiście staje się bardziej wydajna i konkurencyjna. Ponieważ wymierne cele łatwiej jest realizować.

JEDNOLITY RYNEK PO 30 LATACH

Jednolity rynek to znacznie więcej niż ramy prawne czy sam rynek: to obszar wolności, postępu, możliwości, wzrostu, dzielonego dobrobytu i odporności oraz narzędzie prognoz geopolitycznych. Obejmuje 440 mln mieszkańców i 23 mln przedsiębiorstw oraz wytwarza 15 proc. globalnego PKB, co sprawia, że jest największym na świecie zintegrowanym obszarem jednolitego rynku, będąc jednocześnie jednym z najbardziej otwartych rynków.

Jednolity rynek to kluczowy atut UE i siła napędowa jej konkurencyjności. Od ponad 30 lat przyczynia się do poprawy życia mieszkańców, ułatwia prowadzenie działalności gospodarczej i przynosi znaczne korzyści gospodarcze, zwiększając europejskie PKB o 9 proc. Pomaga też zapewnić zieloną i cyfrową transformację. Jest źródłem unijnej integracji regulacyjnej, finansowej i łańcuchów dostaw, co przyczynia się do tworzenia korzyści skali i ułatwia rozwój przedsiębiorstw. Jednolity rynek jest ważnym czynnikiem odporności gospodarczej Europy podczas kryzysów i stanowi istotną dźwignię geopolityczną, która wzmacnia pozycję i wpływ UE na świecie.

Jednolity rynek musi jednak stale dostosowywać się do nowej rzeczywistości i uwzględniać zmieniające się środowisko geopolityczne, rozwój technologii, zieloną i cyfrową transformację oraz konieczność zwiększenia długoterminowej konkurencyjności i wydajności UE.

Do utrzymania i pogłębienia jednolitego rynku oraz wykorzystania w pełni jego potencjału konieczny jest wspólny wysiłek oparty na współodpowiedzialności na poziomie UE i krajowym.

W przyszłości należy przede wszystkim położyć nacisk na:

• Wzmocnienie obowiązujących przepisów jednolitego rynku, z pomocą benchmarków pozwalających zaradzić brakom zgodności związanym z transpozycją i wdrażaniem przepisów UE.
• Usuwanie barier na poziomie państw członkowskich, w szczególności barier w transgranicznym świadczeniu usług oraz w ekosystemach przemysłowych o największym potencjale integracji gospodarczej (handel detaliczny, budownictwo, turystyka, usługi dla biznesu i sektor energii odnawialnej). 

W tym celu Komisja kontynuować będzie niezbędną współpracę z państwami członkowskimi w ramach Grupy Zadaniowej ds. Egzekwowania Przepisów dotyczących Jednolitego Rynku (SMET) i innych forów służących ustrukturyzowanym kontaktom z zainteresowanymi podmiotami z sektora przedsiębiorstw. Komisja proponuje też ustanowienie benchmarku dotyczącego rozstrzygnięcia co najmniej 90 proc. spraw w ciągu 12 miesięcy od ich wniesienia do krajowych centrów SOLVIT. Celem Komisji jest ponadto uproszczenie obowiązków państw członkowskich w zakresie notyfikowania przepisów krajowych oraz stworzenie krajowych biur ds. jednolitego rynku jako jednego ze środków przewidzianych w ramach ograniczania barier na jednolitym rynku i zapobiegania im. 

W dalszym ciągu musimy też wzmacniać zielony i cyfrowy wymiar jednolitego rynku jako źródło innowacji, wzrostu i konkurencyjności. Dla przykładu podejście jednolitego rynku zapewni UE utrzymanie pozycji lidera w dziedzinie czystych technologii oraz przewagę konkurencyjną w zakresie dekarbonizacji. W tym celu Komisja wprowadza wspólne unijne przepisy mające pomóc przedsiębiorstwom w przyjęciu gospodarki o obiegu zamkniętym (np. przepisy dotyczące ekoprojektu dla zrównoważonych produktów, inicjatywa w zakresie cyfrowego paszportu produktu), włączeniu odnawialnych źródeł energii do systemu energetycznego (np. nowe przepisy dotyczące koncepcji energii elektrycznej) oraz jak najlepszym wykorzystaniu możliwości cyfryzacji (np. w oparciu o akt o usługach cyfrowych i akt o rynkach cyfrowych oraz tworzenie nowych przestrzeni danych na potrzeby ochrony zdrowia i zamówień publicznych).

Komisja nadal monitorować będzie postępy w dziedzinie jednolitego rynku za pomocą takich narzędzi jak tabele wyników rynku wewnętrznego i konkurencyjności oraz roczne sprawozdanie dotyczące jednolitego rynku. Stałe dyskusje i proces refleksji prowadzone z państwami członkowskimi i właściwymi zainteresowanymi podmiotami zagwarantują, że jednolity rynek nadal przynosić będzie korzyści i poprawiać życie mieszkańców.

POPRAWA DŁUGOTRWAŁEJ KONKURENCYJNOŚCI

Europejski model wzrostu gospodarczego oparty na trwałej konkurencyjności, bezpieczeństwie gospodarczym, otwartej strategicznej autonomii i uczciwej konkurencji od kilku dziesięcioleci jest źródłem dobrobytu. Wspólne zdecydowane działania na poziomie UE stymulowały działalność gospodarczą i wydajność w przeszłości i mogą ponownie sprzyjać konkurencyjności i dobrobytowi w dłuższej perspektywie.

W celu zwiększenia konkurencyjności Komisja proponuje działać w oparciu o dziewięć wzajemnie wzmacniających się czynników, tak aby zapewnić:

• funkcjonujący jednolity rynek – przez rozszerzenie i pogłębienie go oraz większą integrację usług;
• dostęp do prywatnego kapitału i inwestycji – przez pogłębienie unii rynków kapitałowych i dokończenie unii bankowej oraz opracowanie sprzyjających przedsiębiorstwom unijnych ram regulacyjnych w dziedzinie podatków i usług finansowych;
• publiczne inwestycje i infrastrukturę – dzięki reformie europejskich ram zarządzania gospodarczego;
• badania naukowe i innowacje – za pomocą zachęt podatkowych, partnerstw publiczno-prywatnych oraz projektów wielkoskalowych, aby zmniejszyć ryzyko inwestowania w innowacje, zwłaszcza w kluczowych obszarach czystych technologii, cyfryzacji i biotechnologii;
• energię – przez szybkie wprowadzenie odnawialnych źródeł energii, cyfryzację systemów energetycznych i zakładów magazynowania energii;
• obieg zamknięty – w drodze transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym w UE;
• cyfryzację – przez szerokie wykorzystanie narzędzi cyfrowych w całej gospodarce oraz większe wsparcie na rzecz wiodącej pozycji w dziedzinie kluczowych technologii cyfrowych, takich jak sztuczna inteligencja, informatyka kwantowa, mikroelektronika, web 4.0, rzeczywistość wirtualna i cyfrowy bliźniak oraz cyberbezpieczeństwo;
• edukację i umiejętności – dzięki rozwijaniu i uznawaniu umiejętności będących kluczem do atrakcyjnych i dobrej jakości miejsc pracy, zwiększaniu uczestnictwa w rynku pracy kobiet, osób młodych i obywateli państw trzecich oraz promowaniu kształcenia i szkolenia zawodowego;
• handel i otwartą strategiczną autonomię – za pomocą otwarcia rynków dla unijnych przedsiębiorstw przez pogłębianie stosunków z sojusznikami i partnerami handlowymi, utrzymanie zasad sprawiedliwego handlu i przeciwdziałanie ryzyku w sposób ukierunkowany.

Zestaw kluczowych wskaźników skuteczności działania służyć będzie monitorowaniu postępów w osiąganiu celów i zapewni konieczną polityczną uwagę i chęć współpracy.

Ramy regulacyjne sprzyjające wzrostowi gospodarczemu

Wspomnianym dziewięciu wzajemnie wzmacniającym się czynnikom towarzyszyć będą – jako drugi filar działania – prace Komisji nad ramami regulacyjnymi lepiej dostosowanymi do celów konkurencyjności i wzrostu. Jako uzupełnienie zasady „jedno więcej – jedno mniej” i sprawdzianu konkurencyjności ramy te obejmować będą metodykę oceny łącznego wpływu polityki i bardziej sprzyjającego innowacjom podejścia do regulacji. W szczególności przewiduje się nowy impuls dla racjonalizacji wymogów w zakresie sprawozdawczości w unijnym prawodawstwie w dziedzinie ekologii, cyfryzacji i gospodarki, zakładając, że już jesienią zostaną przedstawione pierwsze wnioski mające na celu ograniczenie obciążeń o 25 proc. Komisja będzie też regularnie oceniać prawodawstwo UE, aby zapewnić jego aktualność i adekwatność, oraz pomagać będzie państwom członkowskim w terminowej i prawidłowej transpozycji unijnego prawa.

Kontekst

W grudniu 2022 r. Rada Europejska wezwała Komisję do przedstawienia na początku 2023 r. wniosków ustawodawczych w celu zapewnienia odporności i konkurencyjności UE przez uruchomienie wszystkich odpowiednich narzędzi krajowych i unijnych oraz poprawę warunków ramowych dla inwestycji.

Pierwszą odpowiedzią na ten apel był plan przemysłowy Europejskiego Zielonego Ładu przedstawiony przez Komisję 1 lutego. Ogłoszone dzisiaj wnioski skupiają się na zapewnieniu bardziej sprzyjającego otoczenia dla zwiększenia zdolności produkcyjnych UE w zakresie technologii i produktów neutralnych emisyjnie oraz surowców krytycznych, co będzie miało zasadnicze znaczenie dla poprawy konkurencyjności Europy w procesie przejścia na gospodarkę neutralną emisyjnie.

Komunikat Komisji stanowi uzupełnienie planu przemysłowego Europejskiego Zielonego Ładu, prezentując długoterminowe i kompleksowe podejście do konkurencyjności UE w kluczowym momencie, gdy niezbędny jest wspólny wysiłek przedsiębiorstw i decydentów politycznych, aby Europa znalazła się na właściwej drodze w następnym dziesięcioleciu i kolejnych latach.